] પંચાસ્તિકાયસંગ્રહ
[ભગવાનશ્રીકુન્દકુન્દ
ચેત્, સર્વે હિ ગતિસ્થિતિમંતઃ પદાર્થાઃ સ્વપરિણામૈરેવ નિશ્ચયેન ગતિસ્થિતી કુર્વંતીતિ.. ૮૯..
–ઇતિ ધર્માધર્મદ્રવ્યાસ્તિકાયવ્યાખ્યાનં સમાપ્તમ્.
અથ આકાશદ્રવ્યાસ્તિકાયવ્યાખ્યાનમ્.
સવ્વેસિં જીવાણં સેસાસં તહ ય પુગ્ગલાણં ચ.
જં દેદિ વિવરમખિલં તં લોગે હવદિ આગાસં.. ૯૦..
સર્વેષાં જીવાનાં શેષાણાં તથૈવ પુદ્ગલાનાં ચ.
યદ્રદાતિ વિવરમખિલં તલ્લોકે ભવત્યાકાશમ્.. ૯૦..
યદ્રદાતિ વિવરમખિલં તલ્લોકે ભવત્યાકાશમ્.. ૯૦..
-----------------------------------------------------------------------------
પ્રશ્નઃ– ઐસા હો તો ગતિસ્થિતિમાન પદાર્થોંકો ગતિસ્થિતિ કિસ પ્રકાર હોતી હૈ?
ઉત્તરઃ– વાસ્તવમેં સમસ્ત ગતિસ્થિતિમાન પદાર્થ અપને પરિણામોંસે હી નિશ્ચયસે ગતિસ્થિતિ કરતે હૈં.. ૮૯..
ઇસ પ્રકાર ધર્મદ્રવ્યાસ્તિકાય ઔર અધર્મદ્રવ્યાસ્તિકાયકા વ્યાખ્યાન સમાપ્ત હુઆ.
અબ આકાશદ્રવ્યાસ્તિકાયકા વ્યાખ્યાન હૈ.
ગાથા ૯૦
અન્વયાર્થઃ– [લોકે] લોકમેં [જીવાનામ્] જીવોંકો [ચ] ઔર [પુદ્ગલાનામ્] પુદ્ગલોંકો [તથા એવ] વૈસે હી [સર્વેષામ્ શેષાણામ્] શેષ સમસ્ત દ્રવ્યોંકો [યદ્] જો [અખિલં વિવરં] સમ્પૂર્ણ અવકાશ [દદાતિ] દેતા હૈ, [તદ્] વહ [આકાશમ્ ભવતિ] આકાશ હૈ. --------------------------------------------------------------------------
જે લોકમાં જીવ–પુદ્ગલોને, શેષ દ્રવ્ય સમસ્તને
અવકાશ દે છે પૂર્ણ, તે આકાશનામક દ્રવ્ય છે. ૯૦.
અવકાશ દે છે પૂર્ણ, તે આકાશનામક દ્રવ્ય છે. ૯૦.
૧૪૨