કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા] ષડ્દ્રવ્ય–પંચાસ્તિકાયવર્ણન
આકાશસ્વરૂપાખ્યાનમેતત્.
ષડ્દ્રવ્યાત્મકે લોકે સર્વેષાં શેષદ્રવ્યાણાં યત્સમસ્તાવકાશનિમિત્તં વિશુદ્ધક્ષેત્રરૂપં તદાકાશમિતિ.. ૯૦..
તત્તો અણણ્ણમણ્ણં આયાસં અંતવદિરિત્તં.. ૯૧..
તતોઽનન્યદન્યદાકાશમંતવ્યતિરિક્તમ્.. ૯૧..
લોકાદ્બહિરાકાશસૂચનેયમ્.
જીવાદીનિ શેષદ્રવ્યાણ્યવધૃતપરિમાણત્વાલ્લોકાદનન્યાન્યેવ. આકાશં ત્વનંતત્વાલ્લોકાદ– નન્યદન્યચ્ચેતિ.. ૯૧.. -----------------------------------------------------------------------------
ટીકાઃ– યહ, આકાશકે સ્વરૂપકા કથન હૈ.
ષટ્દ્રવ્યાત્મક લોકમેં ૧શેષ સભી દ્રવ્યોંકો જો પરિપૂર્ણ અવકાશકા નિમિત્ત હૈ, વહ આકાશ હૈ– જો કિ [આકાશ] વિશુદ્ધક્ષેત્રરૂપ હૈ.. ૯૦..
અન્વયાર્થઃ– [જીવાઃ પુદ્ગલકાયાઃ ધર્માધર્મૌ ચ] જીવ, પુદ્ગલકાય, ધર્મ , અધર્મ [તથા કાલ] [લોકતઃ અનન્યે] લોકસે અનન્ય હૈ; [અંતવ્યતિરિક્તમ્ આકાશમ્] અન્ત રહિત ઐસા આકાશ [તતઃ] ઉસસે [લોકસે] [અનન્યત્ અન્યત્] અનન્ય તથા અન્ય હૈ.
ટીકાઃ– યહ, લોકકે બાહર [ભી] આકાશ હોનેકી સૂચના હૈ.
જીવાદિ શેષ દ્રવ્ય [–આકાશકે અતિરિક્ત દ્રવ્ય] મર્યાદિત પરિમાણવાલે હોનેકે કારણ લોકસે --------------------------------------------------------------------------
લોકાકાશમેં–યદ્યપિ વહ લોકાકાશ માત્ર અસંખ્યપ્રદેશી હી હૈ તથાપિ અવકાશ પ્રાપ્ત કરતે હૈં.
૧. નિશ્ચયનયસે નિત્યનિરંજન–જ્ઞાનમય પરમાનન્દ જિનકા એક લક્ષણ હૈ ઐસે અનન્તાનન્ત જીવ, ઉનસે અનન્તગુને