સ્થિતિપક્ષોપન્યાસોઽયમ્.
યતો ગત્વા ભગવંતઃ સિદ્ધાઃ લોકોપર્યવતિષ્ઠંતે, તતો ગતિસ્થિતિહેતુત્વમાકાશે નાસ્તીતિ નિશ્ચેતવ્યમ્. લોકાલોકાવચ્છેદકૌ ધર્માધર્માવેવ ગતિસ્થિતિહેતુ મંતવ્યાવિતિ.. ૯૩..
પ્રસજત્યલોકહાનિર્લોકસ્ય ચાંતપરિવૃદ્ધિઃ.. ૯૪..
આકાશસ્ય ગતિસ્થિતિહેતુત્વાભાવે હેતૂપન્યાસોઽયમ્. નાકાશં ગતિસ્થિતિહેતુઃ લોકાલોકસીમવ્યવસ્થાયાસ્તથોપપત્તેઃ. યદિ ગતિ– સ્થિત્યોરાકાશમેવ નિમિત્તમિષ્યેત્, તદા તસ્ય સર્વત્ર સદ્ભાવાજ્જીવપુદ્ગલાનાં ગતિસ્થિત્યોર્નિઃ સીમત્વાત્પ્રતિક્ષણમલોકો હીયતે, પૂર્વં પૂર્વં વ્યવસ્થાપ્યમાનશ્ચાંતો લોકસ્યોત્તરોત્તરપરિવૃદ્ધયા વિઘટતે. તતો ન તત્ર તદ્ધેતુરિતિ.. ૯૪.. -----------------------------------------------------------------------------
અન્વયાર્થઃ– [યદિ] યદિ [આકાશં] આકાશ [તેષામ્] જીવ–પુદ્ગલોંકો [ગમનહેતુઃ] ગતિહેતુ ઔર [સ્થાનકારણં] સ્થિતિહેતુ [ભવતિ] હો તો [અલોકહાનિઃ] અલોકકી હાનિકા [ચ] ઔર [લોકસ્ય અંતપરિવૃદ્ધિ] લોકકે અન્તકી વૃદ્ધિકા [પ્રસજતિ] પ્રસંગ આએ.
ટીકાઃ– યહાઁ, આકાશકો ગતિસ્થિતિહેતુત્વકા અભાવ હોને સમ્બન્ધી હેતુ ઉપસ્થિત કિયા ગયા હૈ.
આકાશ ગતિ–સ્થિતિકા હેતુ નહીં હૈ, ક્યોંકિ લોક ઔર અલોકકી સીમાકી વ્યવસ્થા ઇસી પ્રકાર બન સકતી હૈ. યદિ આકાશકો હી ગતિ–સ્થિતિકા નિમિત્ત માના જાએ, તો આકાશકો સદ્ભાવ સર્વત્ર હોનેકે કારણ જીવ–પુદ્ગલોંકી ગતિસ્થિતિકી કોઈ સીમા નહીં રહનેસે પ્રતિક્ષણ અલોકકી હાનિ --------------------------------------------------------------------------
તો હાનિ થાય અલોકની, લોકાન્ત પામે વૃદ્ધિને. ૯૪.
૧૪૬