કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા] ષડ્દ્રવ્ય–પંચાસ્તિકાયવર્ણન
તદભાવાન્નિઃક્રિયત્વં સિદ્ધાનામ્. પુદ્ગલાનાં સક્રિયત્વસ્ય બહિરઙ્ગસાધનં પરિણામનિર્વર્તકઃ કાલ ઇતિ તે કાલકરણાઃ ન ચ કાર્માદીનામિવ કાલસ્યાભાવઃ. તતો ન સિદ્ધાનામિવ નિષ્ક્રિયત્વં પુદ્ગલાનામિતિ.. ૯૮..
સેસં હવદિ અમૂત્તં ચિત્તં ઉભયં સમાદિયદિ.. ૯૯..
શેષં ભવત્યમૂર્તં ચિતમુભયં સમાદદાતિ.. ૯૯..
----------------------------------------------------------------------------
જીવોંકો સક્રિયપનેકા બહિરંગ સાધન કર્મ–નોકર્મકે સંચયરૂપ પુદ્ગલ હૈ; ઇસલિયે જીવ પુદ્ગલકરણવાલે હૈં. ઉસકે અભાવકે કારણ [–પુદ્ગલકરણકે અભાવકે કારણ] સિદ્ધોંકો નિષ્ક્રિયપના હૈ [અર્થાત્ સિદ્ધોંકો કર્મ–નોકર્મકે સંચયરૂપ પુદ્ગલોંકા અભાવ હોનેસે વે નિષ્ક્રિય હૈં.] પુદ્ગલોંકો સક્રિયપનેકા બહિરંગ સાધન પરિણામનિષ્પાદક કાલ હૈ; ઇસલિયે પુદ્ગલ કાલકરણવાલે હૈં.
કર્માદિકકી ભાઁતિ [અર્થાત્ જિસ પ્રકાર કર્મ–નોકર્મરૂપ પુદ્ગલોંકા અભાવ હોતા હૈ ઉસ પ્રકાર] કાલકા અભાવ નહીં હોતા; ઇસલિયે સિદ્ધોંકી ભાઁતિ [અર્થાત્ જિસ પ્રકાર સિદ્ધોંકો નિષ્ક્રિયપના હોતા હૈ ઉસ પ્રકાર] પુદ્ગલોંકો નિષ્ક્રિયપના નહીં હોતા.. ૯૮..
[તે મૂર્તાઃ ભવન્તિ] વે મૂર્ત હૈં ઔર [શેષં] શેષ પદાર્થસમૂહ [અમૂર્તં ભવતિ] અમૂર્ત હૈં. [ચિત્તમ્] ચિત્ત [ઉભયં] ઉન દોનોંકો [સમાદદાતિ] ગ્રહણ કરતા હૈ [જાનતા હૈ]. -------------------------------------------------------------------------- પરિણામનિષ્પાદક=પરિણામકો ઉત્પન્ન કરનેવાલા; પરિણામ ઉત્પન્ન હોનેમેં જો નિમિત્તભૂત [બહિરંગ સાધનભૂત]
છે જીવને જે વિષય ઇન્દ્રિયગ્રાહ્ય, તે સૌ મૂર્ત છે;
બાકી બધુંય અમૂર્ત છે; મન જાણતું તે ઉભય ને. ૯૯.