૧૫૮
] પંચાસ્તિકાયસંગ્રહ
[ભગવાનશ્રીકુન્દકુન્દ
સ્પરકાર્યકારણીભૂતાનાદિરાગદ્વેષપરિણામકર્મબંધસંતતિ–સમારોપિતસ્વરૂપવિકારં
તદાત્વેઽનુભૂયમાનમવલોક્ય તત્કાલોન્મીલિતવિવેકજ્યોતિઃ કર્મબંધસંતતિ–પ્રવર્તિકાં
રાગદ્વેષપરિણતિમત્યસ્યતિ, સ ખલુ જીર્યમાણસ્નેહો જઘન્યસ્નેહગુણાભિમુખપરમાણુ–
બદ્ભાવિબંધપરાઙ્મુખઃ પૂર્વબંધાત્પ્રચ્યવમાનઃ શિખિતપ્તોદકદૌસ્થ્યાનુકારિણો દુઃખસ્ય પરિમોક્ષં વિગાહત
ઇતિ.. ૧૦૩..
-----------------------------------------------------------------------------
ઇસીમેં કહે હુએ જીવાસ્તિકાયમેં ૧અન્તર્ગત સ્થિત અપનેકો [નિજ આત્માકો] સ્વરૂપસે અત્યન્ત
વિશુદ્ધ ચૈતન્યસ્વભાવવાલા નિશ્ચિત કરકે ૨પરસ્પર કાર્યકારણભૂત ઐસે અનાદિ રાગદ્વેષપરિણામ ઔર
કર્મબન્ધકી પરમ્પરાસે જિસમેં ૩સ્વરૂપવિકાર ૪આરોપિત હૈ ઐસા અપનેકો [નિજ આત્માકો] ઉસ
કાલ અનુભવમેં આતા દેખકર, ઉસ કાલ વિવેકજ્યોતિ પ્રગટ હોનેસે [અર્થાત્ અત્યન્ત વિશુદ્ધ
ચૈતન્યસ્વભાવકા ઔર વિકારકા ભેદજ્ઞાન ઉસી કાલ પ્રગટ પ્રવર્તમાન હોનેસે] કર્મબન્ધકી પરમ્પરાકા
પ્રવર્તન કરનેવાલી રાગદ્વેષપરિણતિકો છોડતા હૈ, વહ પુરુષ, વાસ્તવમેં જિસકા ૫સ્નેહ જીર્ણ હોતા
જાતા હૈ ઐસા, જઘન્ય ૬સ્નેહગુણકે સન્મુખ વર્તતે હુએ પરમાણુકી ભાઁતિ ભાવી બન્ધસે પરાઙ્મુખ વર્તતા
હુઆ, પૂર્વ બન્ધસે છૂટતા હુઆ, અગ્નિતપ્ત જલકી ૭દુઃસ્થિતિ સમાન જો દુઃખ ઉસસે પરિમુક્ત હોતા
હૈ.. ૧૦૩..
--------------------------------------------------------------------------
૧. જીવાસ્તિકાયમેં સ્વયં [નિજ આત્મા] સમા જાતા હૈ, ઇસલિયે જૈસા જીવાસ્તિકાયકે સ્વરૂપકા વર્ણન કિયા
ગયા હૈ વૈસા હી અપના સ્વરૂપ હૈ અર્થાત્ સ્વયં ભી સ્વરૂપસે અત્યન્ત વિશુદ્ધ ચૈતન્યસ્વભાવવાલા હૈ.
૨. રાગદ્વેષપરિણામ ઔર કર્મબન્ધ અનાદિ કાલસે એક–દૂસરેકો કાર્યકારણરૂપ હૈં.
૩. સ્વરૂપવિકાર = સ્વરૂપકા વિકાર. [સ્વરૂપ દો પ્રકારકા હૈઃ [૧] દ્રવ્યાર્થિક નયકે વિષયભૂત સ્વરૂપ, ઔર
[૨] પર્યાયાર્થિક નયકે વિષયભૂત સ્વરૂપ. જીવમેં જો વિકાર હોતા હૈ વહ પર્યાયાર્થિક નયકે વિષયભૂત સ્વરૂપમેં
હોતા હૈ, દ્રવ્યાર્થિક નયકે વિષયભૂત સ્વરૂપમેં નહીં; વહ [દ્રવ્યાર્થિક નયકે વિષયભૂત] સ્વરૂપ તો સદૈવ અત્યન્ત
વિશુદ્ધ ચૈતન્યાત્મક હૈ.]
૪. આરોપિત = [નયા અર્થાત્ ઔપાધિકરૂપસે] કિયા ગયા. [સ્ફટિકમણિમેં ઔપાધિકરૂપસે હોનેવાલી રંગિત
દશાકી ભાઁતિ જીવમેં ઔપાધિકરૂપસે વિકારપર્યાય હોતી હુઈ કદાચિત્ અનુભવમેં આતી હૈ.]
૫. સ્નેહ = રાગાદિરૂપ ચિકનાહટ.
૬. સ્નેહ = સ્પર્શગુણકી પર્યાયરૂપ ચિકનાહટ. [જિસ પ્રકાર જઘન્ય ચિકનાહટકે સન્મુખ વર્તતા હુઆ પરમાણુ
ભાવી બન્ધસે પરાઙ્મુખ હૈ, ઉસી પ્રકાર જિસકે રાગાદિ જીર્ણ હોતે જાતે હૈં ઐસા પુરુષ ભાવી બન્ધસે પરાઙ્મુખ
હૈ.]
૭. દુઃસ્થિતિ = અશાંત સ્થિતિ [અર્થાત્ તલે–ઉપર હોના, ખદ્બદ્ હોના]ઃ અસ્થિરતા; ખરાબ–બુરી સ્થિતિ. [જિસ
પ્રકાર અગ્નિતપ્ત જલ ખદ્બદ્ હોતા હૈ, તલે–ઉપર હોતા રહતા હૈ, ઉસી પ્રકાર દુઃખ આકુલતામય હૈ.]