કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા] ષડ્દ્રવ્ય–પંચાસ્તિકાયવર્ણન
પસમિયરાગદ્દોસો હવદિ હદપરાપરો જીવો.. ૧૦૪..
પ્રશમિતરાગદ્વેષો ભવતિ હતપરાપરો જીવઃ.. ૧૦૪..
દુઃખવિમોક્ષકરણક્રમાખ્યાનમેતત્.
એતસ્ય શાસ્ત્રસ્યાર્થભૂતં શુદ્ધચૈતન્યસ્વભાવ માત્માનં કશ્ચિજ્જીવસ્તાવજ્જાનીતે. તતસ્તમે– વાનુગંતુમુદ્યમતે. તતોઽસ્ય ક્ષીયતે દ્રષ્ટિમોહઃ. તતઃ સ્વરૂપપરિચયાદુન્મજ્જતિ જ્ઞાનજ્યોતિઃ. તતો રાગદ્વેષૌ પ્રશામ્યતઃ. તતઃ ઉત્તરઃ પૂર્વશ્ચ બંધો વિનશ્યતિ. તતઃ પુનર્બંધહેતુત્વાભાવાત્ સ્વરૂપસ્થો નિત્યં પ્રતપતીતિ.. ૧૦૪..
ઇતિ સમયવ્યાખ્યાયામંતર્નીતષડ્દ્રવ્યપઞ્ચાસ્તિકાયવર્ણનઃ પ્રથમઃ શ્રુતસ્કંધઃ સમાપ્તઃ.. ૧.. -----------------------------------------------------------------------------
અન્વયાર્થઃ– [જીવઃ] જીવ [એતદ્ અર્થં જ્ઞાત્વા] ઇસ અર્થકો જાનકર [–ઇસ શાસ્ત્રકે અર્થંભૂત શુદ્ધાત્માકો જાનકર], [તદનુગમનોદ્યતઃ] ઉસકે અનુસરણકા ઉદ્યમ કરતા હુઆ [નિહતમોહઃ] હતમોહ હોકર [–જિસે દર્શનમોહકા ક્ષય હુઆ હો ઐસા હોકર], [પ્રશમિતરાગદ્વેષઃ] રાગદ્વેષકો પ્રશમિત [નિવૃત્ત] કરકે, [હતપરાપરઃ ભવતિ] ઉત્તર ઔર પૂર્વ બન્ધકા જિસે નાશ હુઆ હૈ ઐસા હોતા હૈ .
ટીકાઃ– ઇસ, દુઃખસે વિમુક્ત હોનેકે ક્રમકા કથન હૈ.
પ્રથમ, કોઈ જીવ ઇસ શાસ્ત્રકે અર્થભૂત શુદ્ધચૈતન્યસ્વભાવવાલે [નિજ] આત્માકો જાનતા હૈ; અતઃ [ફિર] ઉસીકે અનુસરણકા ઉદ્યમ કરતા હૈ; અતઃ ઉસે દ્રષ્ટિમોહકા ક્ષય હોતા હૈ; અતઃ સ્વરૂપકે પરિચયકે કારણ જ્ઞાનજ્યોતિ પ્રગટ હોતી હૈ; અતઃ રાગદ્વેષ પ્રશમિત હોતે હૈં – નિવૃત્ત હોતે હૈં; અતઃ ઉત્તર ઔર પૂર્વ [–પીછેકા ઔર પહલેકા] બન્ધ વિનષ્ટ હોતા હૈ; અતઃ પુનઃ બન્ધ હોનેકે હેતુત્વકા અભાવ હોનેસે સ્વરૂપસ્થરૂપસે સદૈવ તપતા હૈ––પ્રતાપવન્ત વર્તતા હૈ [અર્થાત્ વહ જીવ સદૈવ સ્વરૂપસ્થિત રહકર પરમાનન્દજ્ઞાનાદિરૂપ પરિણમિત હૈ].. ૧૦૪.. --------------------------------------------------------------------------
પ્રશમાવી રાગદ્વેષ, જીવ ઉત્તર–પૂરવ વિરહિત બને. ૧૦૪.