કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા] નવપદાર્થપૂર્વક–મોક્ષમાર્ગપ્રપંચવર્ણન
તત્ત્વવિનિશ્ચયબીજમ્. તેષામેવ મિથ્યાદર્શનોદયાન્નૌયાનસંસ્કારાદિ સ્વરૂપવિપર્યયેણાધ્યવસીય–માનાનાં તન્નિવૃત્તૌ સમઞ્જસાધ્યવસાયઃ સમ્યગ્જ્ઞાનં, મનાગ્જ્ઞાનચેતનાપ્રધાનાત્મતત્ત્વોપલંભબીજમ્. સમ્યગ્દર્શનજ્ઞાનસન્નિધાનાદમાર્ગેભ્યઃ સમગ્રેભ્યઃ પરિચ્યુત્ય સ્વતત્ત્વે વિશેષેણ રૂઢમાર્ગાણાં સતા– મિન્દ્રિયાનિન્દ્રિયવિષયભૂતેષ્વર્થેષુ રાગદ્વેષપૂર્વકવિકારાભાવાન્નિર્વિકારાવબોધસ્વભાવઃ સમભાવશ્ચારિત્રં, તદાત્વાયતિરમણીયમનણીયસોઽપુનર્ભવસૌખ્યસ્યૈકબીજમ્. ઇત્યેષ ત્રિલક્ષણો મોક્ષમાર્ગઃ પુરસ્તા– ન્નિશ્ચયવ્યવહારાભ્યાં વ્યાખ્યાસ્યતે. ઇહ તુ સમ્યગ્દર્શનજ્ઞાનયોર્વિષયભૂતાનાં નવપદાર્થાનામુ– પોદ્ધાતહેતુત્વેન સૂચિત ઇતિ.. ૧૦૭.. ----------------------------------------------------------------------------- આત્મતત્ત્વકે ૧વિનિશ્ચયકા બીજ હૈ. ૨નૌકાગમનકે સંસ્કારકી ભાઁતિ મિથ્યાદર્શનકે ઉદયકે કારણ જો સ્વરૂપવિપર્યયપૂર્વક અધ્યવસિત હોતે હૈં [અર્થાત્ વિપરીત સ્વરૂપસે સમઝમેં આતે હૈં – ભાસિત હોતે હૈં] ઐસે ઉન ‘ભાવોં’ કા હી [–નવ પદાર્થોંકા હી], મિથ્યાદર્શનકે ઉદયકી નિવૃત્તિ હોને પર, જો સમ્યક્ અધ્યવસાય [સત્ય સમઝ, યથાર્થ અવભાસ, સચ્ચા અવબોધ] હોના, વહ સમ્યગ્જ્ઞાન હૈ – જો કિ [સમ્યગ્જ્ઞાન] કુછ અંશમેં જ્ઞાનચેતનાપ્રધાન આત્મતત્ત્વકી ઉપલબ્ધિકા [અનુભૂતિકા] બીજ હૈ. સમ્યગ્દર્શન ઔર સમ્યગ્જ્ઞાનકે સદ્ભાવકે કારણ સમસ્ત અમાર્ગોંસે છૂટકર જો સ્વતત્ત્વમેં વિશેષરૂપસે ૩રૂઢ માર્ગવાલે હુએ હૈં ઉન્હેં ઇન્દ્રિય ઔર મનકે વિષયભૂત પદાર્થોંકે પ્રતિ રાગદ્વેષપૂર્વક વિકારકે અભાવકે કારણ જો નિર્વિકારજ્ઞાનસ્વભાવવાલા સમભાવ હોતા હૈ, વહ ચારિત્ર હૈ – જો કિ [ચારિત્ર] ઉસ કાલમેં ઔર આગામી કાલમેં રમણીય હૈ ઔર અપુનર્ભવકે [મોક્ષકે] મહા સૌખ્યકા એક બીજ હૈ.
–ઐસે ઇસ ત્રિલક્ષણ [સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રાત્મક] મોક્ષમાર્ગકા આગે નિશ્ચય ઔર વ્યવહારસે વ્યાખ્યાન કિયા જાએગા. યહાઁ તો સમ્યગ્દર્શન ઔર સમ્યગ્જ્ઞાનકે વિષયભૂત નવ પદાર્થોંકે ૪ઉપોદ્ઘાતકે હેતુ રૂપસે ઉસકી સૂચના દી ગઈ હૈ.. ૧૦૭.. -------------------------------------------------------------------------- યહાઁ ‘સંસ્કારાદિ’કે બદલે જહાઁ તક સમ્ભવ હૈ ‘સંસ્કારાદિવ’ હોના ચાહિયે ઐસા લગતા હૈ. ૧. વિનિશ્ચય = નિશ્ચય; દ્રઢ નિશ્ચય. ૨. જિસ પ્રકાર નાવમેં બૈઠે હુએ કિસી મનુષ્યકો નાવકી ગતિકે સંસ્કારવશ, પદાર્થ વિપરીત સ્વરૂપસે સમઝમેં આતે
ભી ગતિમાન સમઝમેં આતે હૈં], ઉસી પ્રકાર જીવકો મિથ્યાદર્શનકે ઉદયવશ નવ પદાર્થ વિપરીત સ્વરૂપસે
સમઝમેં આતે હૈં.
૩. રૂઢ = પક્કા; પરિચયસે દ્રઢ હુઆ. [સમ્યગ્દર્શન ઔર સમ્યગ્જ્ઞાનકે કારણ જિનકા સ્વતત્ત્વગત માર્ગ વિશેષ
સમભાવ વહ ચારિત્ર હૈ ].
૪. ઉપોદ્ઘાત = પ્રસ્તાવના [સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્ર મોક્ષમાર્ગ હૈ. મોક્ષમાર્ગકે પ્રથમ દો અંગ જો સમ્યગ્દર્શન ઔર સમ્યગ્જ્ઞાન ઉનકે વિષય નવ પદાર્થ હૈં; ઇસલિયે અબ અગલી ગાથાઓંમેં નવ પદાર્થોંકા વ્યખ્યાન કિયા જાતા હૈ. મોક્ષમાર્ગકા વિસ્તૃત વ્યખ્યાન આગે જાયેગા. યહાઁ તો નવ પદાર્થોંકે વ્યખ્યાનકી પ્રસ્તાવના કે હેતુરૂપસે ઉસકી માત્ર સૂચના દી ગઈ હૈ.]