કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા] નવપદાર્થપૂર્વક–મોક્ષમાર્ગપ્રપંચવર્ણન

ભિન્નસ્વભાવભૂતૌ મૂલપદાર્થૌ. જીવપુદ્ગલસંયોગપરિણામનિર્વૃત્તાઃ સપ્તાન્યે પદાર્થાઃ. શુભપરિણામો જીવસ્ય, તન્નિમિત્તઃ કર્મપરિણામઃ પુદ્ગલાનાઞ્ચ પુણ્યમ્. અશુભપરિણામો જીવસ્ય, તન્નિમિત્તઃ કર્મ– પરિણામઃ પુદ્ગલાનાઞ્ચ પાપમ્. મોહરાગદ્વેષપરિણામો જીવસ્ય, તન્નિમિત્તઃ કર્મપરિણામો યોગદ્વારેણ પ્રવિશતાં પુદ્ગલાનાઞ્ચાસ્રવઃ. મોહરાગદ્વેષપરિણામનિરોધો જીવસ્ય, તન્નિમિત્તઃ કર્મપરિણામનિરોધો યોગદ્વારેણ પ્રવિશતાં પુદ્ગલાનાઞ્ચ સંવરઃ. કર્મવીર્યશાતનસમર્થો બહિરઙ્ગાંતરઙ્ગતપોભિર્બૃંહિત–શુદ્ધોપયોગો જીવસ્ય, તદનુભાવનીરસીભૂતાનામેકદેશસંક્ષયઃ સમુપાત્તકર્મપુદ્ગલાનાઞ્ચ નિર્જરા. મોહરાગદ્વેષસ્નિગ્ધપરિણામો જીવસ્ય, તન્નિમિત્તેન કર્મત્વપરિણતાનાં જીવેન સહાન્યોન્યસંમૂર્ચ્છનં પુદ્ગલાનાઞ્ચ બંધઃ. અત્યંતશુદ્ધાત્મોપલમ્ભો જીવસ્ય, જીવેન સહાત્યંત– વિશ્લેષઃ કર્મપુદ્ગલાનાં ચ મોક્ષ ઇતિ.. ૧૦૮.. -----------------------------------------------------------------------------

જીવ ઔર પુદ્ગલકે સંયોગપરિણામસે ઉત્પન્ન સાત અન્ય પદાર્થ હૈં. [ઉનકા સંક્ષિપ્ત સ્વરૂપ નિમ્નાનુસાર હૈઃ–] જીવકે શુભ પરિણામ [વહ પુણ્ય હૈં] તથા વે [શુભ પરિણામ] જિસકા નિમિત્ત હૈં ઐસે પુદ્ગલોંકે કર્મપરિણામ [–શુભકર્મરૂપ પરિણામ] વહ પુણ્ય હૈં. જીવકે અશુભ પરિણામ [વહ પાપ હૈં] તથા વે [અશુભ પરિણામ] જિસકા નિમિત્ત હૈં ઐસે પુદ્ગલોંકે કર્મપરિણામ [–અશુભકર્મરૂપ પરિણામ] વહ પાપ હૈં. જીવકે મોહરાગદ્વેષરૂપ પરિણામ [વહ આસ્રવ હૈં] તથા વે [મોહરાગદ્વેષરૂપ પરિણામ] જિસકા નિમિત્ત હૈં ઐસે જો યોગદ્વારા પ્રવિષ્ટ હોનેવાલે પુદ્ગલોંકે કર્મપરિણામ વહ આસ્રવ હૈં. જીવકે મોહરાગદ્વેષરૂપ પરિણામકા નિરોધ [વહ સંવર હૈં] તથા વહ [મોહરાગદ્વેષરૂપ પરિણામકા નિરોધ] જિસકા નિમિત્ત હૈં ઐસા જો યોગદ્વારા પ્રવિષ્ટ હોનેવાલે પુદ્ગલોંકે કર્મપરિણામકા નિરોધ વહ સંવર હૈ. કર્મકે વીર્યકા [–કર્મકી શક્તિકા] ૧શાતન કરનેમેં સમર્થ ઐસા જો બહિરંગ ઔર અન્તરંગ [બારહ પ્રકારકે] તપોં દ્વારા વૃદ્ધિકો પ્રાપ્ત જીવકા શુદ્ધોપયોગ [વહ નિર્જરા હૈ] તથા ઉસકે પ્રભાવસે [–વૃદ્ધિકો પ્રાપ્ત શુદ્ધોપયોગકે નિમિત્તસે] નીરસ હુએ ઐસે ઉપાર્જિત કર્મપુદ્ગલોંકા એકદેશ ૨સંક્ષય વહ નિર્જરા હૈે. જીવકે, મોહરાગદ્વેષ દ્વારા સ્નિગ્ધ પરિણામ [વહ બન્ધ હૈ] તથા ઉસકે [–સ્નિગ્ધ પરિણામકે] નિમિત્તસે કર્મરૂપ પરિણત પુદ્ગલોંકા જીવકે સાથ અન્યોન્ય અવગાહન [–વિશિષ્ટ શક્તિ સહિત એકક્ષેત્રાવગાહસમ્બન્ધ] વહ બન્ધ હૈ. જીવકી અત્યન્ત શુદ્ધ આત્મોપલબ્ધિ [વહ મોક્ષ હૈ] તથા કર્મપુદ્ગલોંકા જીવસે અત્યન્ત વિશ્લેષ [વિયોગ] વહ મોક્ષ હૈ.. ૧૦૮.. -------------------------------------------------------------------------- ૧. શાતન કરના = પતલા કરના; હીન કરના; ક્ષીણ કરના; નષ્ટ કરના. ૨. સંક્ષય = સમ્યક્ પ્રકારસે ક્ષય.