પ્રશ્નઃ– વ્યવહારનય પરકો ઉપદેશ કરનેમેં હી કાર્યકારી હૈ યા સ્વયંકા ભી પ્રયોજન સાધતા હૈ?

ઉત્તરઃ– સ્વયં ભી જબ તક નિશ્ચયનયસે પ્રરૂપતિ વસ્તુકો નહીં જાનતા તબતક વ્યવહારમાર્ગ દ્વારા વસ્તુકા નિશ્ચય કરતા હૈ. ઇસલિયે નીચલી દશામેં સ્વયંકો ભી વ્યવહારનય કાર્યકારી હૈ. પરન્તુ વ્યવહારકો ઉપચારમાત્ર માનકર ઉસકે દ્વારા વસ્તુકા શ્રદ્ધાન બરાબર કિયા જાવે તો વહ કાર્યકારી હો, ઔર યદિ નિશ્ચયકી ભાઁતિ વ્યવહાર ભી સત્યભૂત માનકર ‘વસ્તુ ઐસી હી હૈ’ ઐસા શ્રદ્ધાન કિયા જાવે તો વહ ઉલ્ટા અકાર્યકારી હો જાયે. યહી પુરુષાર્થસિદ્ધયુપાયમેં કહા હૈઃ–

અર્થઃ– મુનિરાજ, અજ્ઞાનીકો સમઝાનેકે લિયે અસત્યાર્થ જો વ્યવહારનય ઉસકો ઉપદેશ દેતે હૈં. જો કેવળ વ્યવહારકો હી સમઝાતા હૈ, ઉસે તો ઉપદેશ હી દેના યોગ્ય નહીં હૈ. જિસ પ્રકાર જો સચ્ચે સિંહકો ન સમઝતા ઉસે તો બિલાવ હી સિંહ હૈ, ઉસી પ્રકાર જો નિશ્ચયકો નહીં સમઝતા ઉસકે તો વ્યવહાર હી નિશ્ચયપનેકો પ્રાપ્ત હોતા હૈ.