અભિગચ્છદુ અજ્જીવં ણાણંતરિદેહિં લિંગેહિં.. ૧૨૩..
અભિગચ્છત્વજીવં જ્ઞાનાંતરિતૈર્લિઙ્ગૈઃ.. ૧૨૩..
જીવાજીવવ્યાખયોપસંહારોપક્ષેપસૂચનેયમ્. -----------------------------------------------------------------------------
ભાવાર્થઃ– શરીર, ઇન્દ્રિય, મન, કર્મ આદિ પુદ્ગલ યા અન્ય કોઈ અચેતન દ્રવ્ય કદાપિ જાનતે નહીં હૈ, દેખતે નહીં હૈ, સુખકી ઇચ્છા નહીં કરતે, દુઃખસે ડરતે નહીં હૈ, હિત–અહિતમેં પ્રવર્તતે નહીં હૈ યા ઉનકે ફલકો નહીં ભોગતે; ઇસલિયે જો જાનતા હૈ ઔર દેખતા હૈ, સુખકી ઇચ્છા કરતા હૈ, દુઃખસે ભયભીત હોતા હૈ, શુભ–અશુભ ભાવોંમેં પ્રવર્તતા હૈ ઔર ઉનકે ફલકો ભોગતા હૈ, વહ, અચેતન પદાર્થોંકે સાથ રહને પર ભી સર્વ અચેતન પદાર્થોંકી ક્રિયાઓંસે બિલકુલ વિશિષ્ટ પ્રકારકી ક્રિયાએઁ કરનેવાલા, એક વિશિષ્ટ પદાર્થ હૈ. ઇસપ્રકાર જીવ નામકા ચૈતન્યસ્વભાવી પદાર્થવિશેષ–કિ જિસકા જ્ઞાની સ્વયં સ્પષ્ટ અનુભવ કરતે હૈં વહ–અપની અસાધારણ ક્રિયાઓં દ્વારા અનુમેય ભી હૈ.. ૧૨૨..
અન્વયાર્થઃ– [એવમ્] ઇસપ્રકાર [અન્યૈઃ અપિ બહુકૈઃ પર્યાયૈઃ] અન્ય ભી બહુત પર્યાયોંં દ્વારા [જીવમ્ અભિગમ્ય] જીવકો જાનકર [જ્ઞાનાંતરિતૈઃ લિઙ્ગૈઃ] જ્ઞાનસે અન્ય ઐસે [જડ] લિંગોંં દ્વારા [અજીવમ્ અભિગચ્છતુ] અજીવ જાનો.
ટીકાઃ– યહ, જીવ–વ્યાખ્યાનકે ઉપસંહારકી ઔર અજીવ–વ્યાખ્યાનકે પ્રારમ્ભકી સૂચના હૈ. --------------------------------------------------------------------------
૧૮૨