કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા] નવપદાર્થપૂર્વક–મોક્ષમાર્ગપ્રપંચવર્ણન
અથ નિર્જરાપદાર્થવ્યાખ્યાનમ્.
કમ્માણં ણિજ્જરણં બહુગાણં
કર્મણાં નિર્જરણં બહુકાનાં કરોતિ સ નિયતમ્.. ૧૪૪..
નિર્જરાસ્વરૂપાખ્યાનમેતત્.
શુભાશુભપરિણામનિરોધઃ સંવરઃ, શુદ્ધોપયોગો યોગઃ. તાભ્યાં યુક્તસ્તપોભિરનશનાવમૌદર્ય– વૃત્તિપરિસંખ્યાનરસપરિત્યાગવિવિક્તશય્યાસનકાયક્લેશાદિભેદાદ્બહિરઙ્ગૈઃ પ્રાયશ્ચિત્તવિનયવૈયાવૃત્ત્ય– સ્વાધ્યાયવ્યુત્સર્ગધ્યાનભેદાદન્તરઙ્ગૈશ્ચ બહુવિધૈર્યશ્ચેષ્ટતે સ ખલુ -----------------------------------------------------------------------------
અબ નિર્જરાપદાર્થકા વ્યાખ્યાન હૈ.
અન્વયાર્થઃ– [સંવરયોગાભ્યામ્ યુક્તઃ] સંવર ઔર યોગસે [શુદ્ધોપયોગસે] યુક્ત ઐસા [યઃ] જો જીવ [બહુવિધૈઃ તપોભિઃ ચેષ્ટતે] બહુવિધ તપોં સહિત પ્રવર્તતા હૈ, [સઃ] વહ [નિયતમ્] નિયમસે [બહુકાનામ્ કર્મણામ્] અનેક કર્મોંકી [નિર્જરણં કરોતિ] નિર્જરા કરતા હૈ.
ટીકાઃ– યહ, નિર્જરાકે સ્વરૂપકા કથન હૈ.
સંવર અર્થાત્ શુભાશુભ પરિણામકા નિરોધ, ઔર યોગ અર્થાત્ શુદ્ધોપયોગ; ઉનસે [–સંવર ઔર યોગસે] યુક્ત ઐસા જો [પુરુષ], અનશન, અવમૌદર્ય, વૃત્તિપરિસંખ્યાન, રસપરિત્યાગ, વિવિક્તશય્યાસન તથા કાયક્લેશાદિ ભેદોંવાલે બહિરંગ તપોં સહિત ઔર પ્રાયશ્ચિત્ત, વિનય, વૈયાવૃત્ત્ય, સ્વાધ્યાય, વ્યુત્સર્ગ ઔર ધ્યાન ઐસે ભેદોંવાલે અંતરંગ તપોં સહિત–ઇસ પ્રકાર બહુવિધ ૧તપોં સહિત -------------------------------------------------------------------------
ઉસમેં વર્તતા હુઆ શુદ્ધિરૂપ અંશ વહ નિશ્ચય–તપ હૈ ઔર શુભપનેરૂપ અંશકો વ્યવહાર–તપ કહા જાતા હૈ. [મિથ્યાદ્રષ્ટિકો નિશ્ચય–
યથાર્થ તપકા સદ્ભાવ હી નહીં હૈ, વહાઁ ઉન શુભ ભાવોંમેં આરોપ કિસકા કિયા જાવે?]
જે યોગ–સંવરયુક્ત જીવ બહુવિધ તપો સહ પરિણમે,
તેને નિયમથી નિર્જરા બહુ કર્મ કેરી થાય છે. ૧૪૪.