૨૧૨
-----------------------------------------------------------------------------
ભાવાર્થઃ– નિર્વિકાર નિષ્ક્રિય ચૈતન્યચમત્કારમેં નિશ્ચલ પરિણતિ વહ ૨ધ્યાન હૈ. યહ ધ્યાન મોક્ષકે ઉપાયરૂપ હૈ.
જિસ પ્રકાર થોડી–સી અગ્નિ બહુત–સે ઘાસ ઔર કાષ્ઠકી રાશિકો અલ્પ કાલમેં જલા દેતી હૈ, ઉસી પ્રકાર મિથ્યાત્વ–કષાયાદિ વિભાવકે પરિત્યાગસ્વરૂપ મહા પવનસે પ્રજ્વલિત હુઈ ઔર અપૂર્વ– અદ્ભૂત–પરમ–આહ્લાદાત્મક સુખસ્વરૂપ ઘૃતસે સિંચી હુઈ નિશ્ચય–આત્મસંવેદનરૂપ ધ્યાનાગ્નિ મૂલોત્તરપ્રકૃતિભેદવાલે કર્મરૂપી ઇન્ધનકી રાશિકો ક્ષણમાત્રમેં જલા દેતી હૈ.
ઇસ પંચમકાલમેં ભી યથાશક્તિ ધ્યાન હો સકતા હૈ. ઇસ કાલમેેં જો વિચ્છેદ હૈ સો શુક્લધ્યાનકા હૈ, ધર્મધ્યાનકા નહીં. આજ ભી યહાઁસે જીવ ધર્મધ્યાન કરકે દેવકા ભવ ઔર ફિર મનુષ્યકા ભવ પાકર મોક્ષ પ્રાપ્ત કરતે હૈં. ઔર બહુશ્રુતધર હી ધ્યાન કર સકતે હૈં ઐસા ભી નહીં હૈ; સારભૂત અલ્પ શ્રુતસે ભી ધ્યાન હો સકતા હૈ. ઇસલિયે મોક્ષાર્થીયોંકો શુદ્ધાત્માકા પ્રતિપાદક, સવંરનિર્જરાકા કરનેવાલા ઔર જરામરણકા હરનેવાલા સારભૂત ઉપદેશ ગ્રહણ કરકે ધ્યાન કરનેયોગ્ય હૈ.
[યહાઁ યહ લક્ષમેં રખને યોગ્ય હૈ કિ ઉપરોક્ત ધ્યાનકા મૂલ સમ્યગ્દર્શન હૈ. સમ્યગ્દર્શનકે બિના ધ્યાન નહીં હોતા, ક્યોંકિ નિર્વિકાર નિષ્ક્રિય ચૈતન્યચમત્કારકી [શુદ્ધાત્માકી] સમ્યક્ પ્રતીતિ બિના ઉસમેં નિશ્ચલ પરિણતિ કહાઁસે હોસકતી હૈ? ઇસલિયે મોક્ષકે ઉપાયભૂત ધ્યાન કરનેકી ઇચ્છા રખનેવાલે જીવકોે પ્રથમ તો જિનોક્ત દ્રવ્યગુણપર્યાયરૂપ વસ્તુસ્વરૂપકી યથાર્થ સમઝપૂર્વક નિર્વિકાર નિષ્ક્રિય ચૈતન્યચમત્કારકી સમ્યક્ પ્રતીતિકા સર્વ પ્રકારસે ઉદ્યમ કરને યોગ્ય હૈ; ઉસકે પશ્ચાત્ હી ચૈતન્યચમત્કારમેં વિશેષ લીનતાકા યથાર્થ ઉદ્યમ હો સકતા હૈ].. ૧૪૬..
ઇસ પ્રકાર નિર્જરાપદાર્થકા વ્યાખ્યાન સમાપ્ત હુઆ. ------------------------------------------------------------------------- ૧. દુર્મેધ = અલ્પબુદ્ધિ વાલે; મન્દબુદ્ધિ; ઠોટ. ૨. મુનિકો જો શુદ્ધાત્મસ્વરૂપકા નિશ્ચલ ઉગ્ર આલમ્બન વર્તતા હૈ ઉસે યહાઁ મુખ્યતઃ ‘ધ્યાન’ કહા હૈ.
હૈ, ક્યોં કિ ઉસે ભી શુદ્ધાત્મસ્વરૂપકા જઘન્ય આલમ્બન તો હોતા હૈ.]