દ્રવ્યકર્મમોક્ષહેતુપરમસંવરરૂપેણ ભાવમોક્ષસ્વરૂપાખ્યાનમેતત્. આસ્રવહેતુર્હિ જીવસ્ય મોહરાગદ્વેષરૂપો ભાવઃ. તદભાવો ભવતિ જ્ઞાનિનઃ. તદભાવે ભવત્યાસ્રવભાવાભાવઃ. આસ્રવભાવાભાવે ભવતિ કર્માભાવઃ. કર્માભાવેન ભવતિ સાર્વજ્ઞં સર્વ– દર્શિત્વમવ્યાબાધમિન્દ્રિયવ્યાપારાતીતમનન્તસુખત્વઞ્ચેતિ. સ એષ જીવન્મુક્તિનામા ભાવમોક્ષઃ. કથમિતિ ચેત્. ભાવઃ ખલ્વત્ર વિવક્ષિતઃ કર્માવૃત્તચૈતન્યસ્ય ક્રમપ્રવર્તમાનજ્ઞપ્તિક્રિયારૂપઃ. સ ખલુ સંસારિણોઽનાદિમોહનીયકર્મોદયાનુવૃત્તિવશાદશુદ્ધો દ્રવ્યકર્માસ્રવહેતુઃ. સ તુ જ્ઞાનિનો મોહરાગ– દ્વેષાનુવૃત્તિરૂપેણ પ્રહીયતે. તતોઽસ્ય આસ્રવભાવો નિરુધ્યતે. તતો નિરુદ્ધાસ્રવભાવસ્યાસ્ય મોહક્ષયેણાત્યન્તનિર્વિકારમનાદિમુદ્રિતાનન્તચૈતન્યવીર્યસ્ય શુદ્ધજ્ઞપ્તિક્રિયારૂપેણાન્તર્મુહૂર્ત– મતિવાહ્ય યુગપઞ્જ્ઞાનદર્શનાવરણાન્તરાયક્ષેયણ કથઞ્ચિચ્ કૂટસ્થજ્ઞાનત્વમવાપ્ય જ્ઞપ્તિક્રિયારૂપે ક્રમપ્રવૃત્ત્યભાવાદ્ભાવકર્મ વિનશ્યતિ. -----------------------------------------------------------------------------
આસ્રવકા હેતુ વાસ્તવમેં જીવકા મોહરાગદ્વેષરૂપ ભાવ હૈ. જ્ઞાનીકો ઉસકા અભાવ હોતા હૈ. ઉસકા અભાવ હોને પર આસ્રવભાવકા અભાવ હોતા હૈ. આસ્રવભાવકા અભાવ હોને પર કર્મકા અભાવ હોતા હૈ. કર્મકા અભાવ હોને પર સર્વજ્ઞતા, સર્વદર્શિતા ઔર અવ્યાબાધ, ૧ઇન્દ્રિયવ્યાપારાતીત, અનન્ત સુખ હોતા હૈ. યહ નિમ્નાનુસાર પ્રકાર સ્પષ્ટીકરણ હૈેઃ–
યહાઁ જો ‘ભાવ’ ૩વિવક્ષિત હૈ વહ કર્માવૃત [કર્મસે આવૃત હુએ] ચૈતન્યકી ક્રમાનુસાર પ્રવર્તતી જ્ઞાપ્તિક્રિયારૂપ હૈ. વહ [ક્રમાનુસાર પ્રવર્તતી જ્ઞપ્તિક્રિયારૂપ ભાવ] વાસ્તવમેં સંસારીકો અનાદિ કાલસે મોહનીયકર્મકે ઉદયકા અનુસરણ કરતી હુઈ પરિણતિકે કારણ અશુદ્ધ હૈ, દ્રવ્યકર્માસ્રવકા હેતુ હૈ. પરન્તુ વહ [ક્રમાનુસાર પ્રવર્તતી જ્ઞપ્તિક્રિયારૂપ ભાવ] જ્ઞાનીકો મોહરાગદ્વેષવાલી પરિણતિરૂપસે હાનિકો પ્રાપ્ત હોતા હૈ ઇસલિયે ઉસે આસ્રવભાવકો નિરોધ હોતા હૈ. ઇસલિયે જિસે આસ્રવભાવકા નિરોધ હુઆ હૈ ઐસે ઉસ જ્ઞાનીકો મોહકે ક્ષય દ્વારા અત્યન્ત નિર્વિકારપના હોનેસે, જિસે અનાદિ કાલસે અનન્ત ચૈતન્ય ઔર [અનન્ત] વીર્ય મુંદ ગયા હૈ ઐસા વહ જ્ઞાની [ક્ષીણમોહ ગુણસ્થાનમેં] શુદ્ધ જ્ઞપ્તિક્રિયારૂપસે અંતર્મુહૂર્ત વ્યતીત કરકે યુગપદ્ જ્ઞાનાવરણ, દર્શનાવરણ ઔર અન્તરાયકા ક્ષય હોનેસે કથંચિત્ ભાવકર્મકા વિનાશ હોતા હૈ. -------------------------------------------------------------------------
૨૧૮
૧કૂટસ્થ જ્ઞાનકો પ્રાપ્ત કરતા હૈ ઔર ઇસ પ્રકાર ઉસે જ્ઞપ્તિક્રિયાકે રૂપમેં ક્રમપ્રવૃત્તિકા અભાવ હોનેસે
૧. ઇન્દ્રિયવ્યાપારાતીત=ઇન્દ્રિયવ્યાપાર રહિત.
૨. જીવન્મુક્તિ = જીવિત રહતે હુએ મુક્તિ; દેહ હોને પર ભી મુક્તિ.
૩. વિવક્ષિત=કથન કરના હૈ.