કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા] નવપદાર્થપૂર્વક–મોક્ષમાર્ગપ્રપંચવર્ણન
[
૨૨૫
સ્વસમયપરસમયોપાદાનવ્યુદાસપુરસ્સરકર્મક્ષયદ્વારેણ જીવસ્વભાવનિયતચરિતસ્ય મોક્ષ–
માર્ગત્વદ્યોતનમેતત્.
સંસારિણો હિ જીવસ્ય જ્ઞાનદર્શનાવસ્થિતત્વાત્ સ્વભાવનિયતસ્યાપ્યનાદિમોહનીયો–
દયાનુવૃત્તિપરત્વેનોપરક્તોપયોગસ્ય સતઃ સમુપાત્તભાવવૈશ્વરુપ્યત્વાદનિયતગુણપર્યાયત્વં પરસમયઃ
પરચરિતમિતિ યાવત્. તસ્યૈવાનાદિમોહનીયોદયાનુવૃત્તિપરત્વમપાસ્યાત્યન્તશુદ્ધોપયોગસ્ય સતઃ
સમુપાત્તભાવૈક્યરુપ્યત્વાન્નિયતગુણપર્યાયત્વં સ્વસમયઃ સ્વચરિતમિતિ યાવત્ અથ ખલુ યદિ
કથઞ્ચનોદ્ભિન્નસમ્યગ્જ્ઞાનજ્યોતિર્જીવઃ પરસમયં વ્યુદસ્ય સ્વસમયમુપાદત્તે તદા કર્મબન્ધાદવશ્યં ભ્રશ્યતિ.
યતો હિ જીવસ્વભાવનિયતં ચરિતં મોક્ષમાર્ગ ઇતિ.. ૧૫૫..
-----------------------------------------------------------------------------
ટીકાઃ– સ્વસમયકે ગ્રહણ ઔર પરસમયકે ત્યાગપૂર્વક કર્મક્ષય હોતા હૈ– ઐસે પ્રતિપાદન દ્વારા
યહાઁ [ઇસ ગાથામેં] ‘જીવસ્વભાવમેં નિયત ચારિત્ર વહ મોક્ષમાર્ગ હૈ’ ઐસા દર્શાયા હૈ.
સંસારી જીવ, [દ્રવ્ય–અપેક્ષાસે] જ્ઞાનદર્શનમેં અવસ્થિત હોનેકે કારણ સ્વભાવમેં નિયત
[–નિશ્ચલરૂપસે સ્થિત] હોને પર ભી જબ અનાદિ મોહનીયકે ઉદયકા અનુસરણ કરકે પરિણતિ કરને
કે કારણ ઉપરક્ત ઉપયોગવાલા [–અશુદ્ધ ઉપયોગવાલા] હોતા હૈ તબ [સ્વયં] ભાવોંકા વિશ્વરૂપપના
[–અનેકરૂપપના] ગ્રહણ કિયા હોનકેે કારણ ઉસેે જો અનિયતગુણપર્યાયપના હોતા હૈ વહ પરસમય
અર્થાત્ પરચારિત્ર હૈ; વહી [જીવ] જબ અનાદિ મોહનીયકે ઉદયકા અનુસરણ કરને વાલી પરિણતિ
કરના છોડકર અત્યન્ત શુદ્ધ ઉપયોગવાલા હોતા હૈ તબ [સ્વયં] ભાવકા એકરૂપપના ગ્રહણ કિયા
હોનેકે કારણ ઉસે જો નિયતગુણપર્યાયપના હોતા હૈ વહ સ્વસમય અર્થાત્ સ્વચારિત્ર હૈ.
૧
૨
૩
અબ, વાસ્તવમેં યદિ કિસી ભી પ્રકાર સમ્યગ્જ્ઞાનજ્યોતિ પ્રગટ કરકે જીવ પરસમયકો છોડકર
સ્વસમયકો ગ્રહણ કરતા હૈ તો કર્મબન્ધસે અવશ્ય છૂટતા હૈ; ઇસલિયે વાસ્તવમેં [ઐસા નિશ્ચિત હોતા
હૈ કિ] જીવસ્વભાવમેં નિયત ચારિત્ર વહ મોક્ષમાર્ગ હૈ.. ૧૫૫..
-------------------------------------------------------------------------
૧. ઉપરક્ત=ઉપરાગયુક્ત [કિસી પદાર્થમેં હોનેવાલા. અન્ય ઉપાધિકે અનુરૂપ વિકાર [અર્થાત્ અન્ય ઉપાધિ જિસમેં
નિમિત્તભૂત હોતી હૈ ઐસી ઔપાધિક વિકૃતિ–મલિનતા–અશુદ્ધિ] વહ ઉપરાગ હૈ.]
૨. અનિયત=અનિશ્ચિત; અનેકરૂપ; વિવિધ પ્રકારકે.
૩. નિયત=નિશ્ચિત; એકરૂપ; અમુક એક હી પ્રકારકે.