૨૨૮
સ્વચરિતપ્રવૃત્તસ્વરૂપાખ્યાનમેતત્. યઃ ખલુ નિરુપરાગોપયોગત્વાત્સર્વસઙ્ગમુક્તઃ પરદ્રવ્યવ્યાવૃત્તોપયોગત્વાદનન્યમનાઃ આત્માનં સ્વભાવેન જ્ઞાનદર્શનરૂપેણ જાનાતિ પશ્યતિ નિયતમવસ્થિતત્વેન, સ ખલુ સ્વકં ચરિતં ચરતિ જીવઃ. યતો હિ દ્રશિજ્ઞપ્તિસ્વરૂપે પુરુષે તન્માત્રત્વેન વર્તનં સ્વચરિતમિતિ.. ૧૫૮.. -----------------------------------------------------------------------------
અન્વયાર્થઃ– [યઃ] જો [સર્વસઙ્ગમુક્તઃ] સર્વસંગમુક્ત ઔર [અનન્યમનાઃ] અનન્યમનવાલા વર્તતા હુઆ [આત્માનં] આત્માકો [સ્વભાવેન] [જ્ઞાનદર્શનરૂપ] સ્વભાવ દ્વારા [નિયતં] નિયતરૂપસે [– સ્થિરતાપૂર્વક] [જાનાતિ પશ્યતિ] જાનતા–દેખતા હૈ, [સઃ જીવઃ] વહ જીવ [સ્વકચરિતં] સ્વચારિત્ર [ચરિત] આચરતા હૈ.
ટીકાઃ– યહ, સ્વચારિત્રમેં પ્રવર્તન કરનેવાલેકે સ્વરૂપકા કથન હૈ.
પરદ્રવ્યસે વ્યાવૃત્ત ઉપયોગવાલા હોનેકે કારણ અનન્યમનવાલા વર્તતા હુઆ, આત્માકો જ્ઞાનદર્શનરૂપ ------------------------------------------------------------------------- ૧. નિરુપરાગ=ઉપરાગ રહિત; નિર્મળ; અવિકારી; શુદ્ધ [નિરુપરાગ ઉપયોગવાલા જીવ સમસ્ત બાહ્ય–અભ્યંતર સંગસે શૂન્ય હૈ તથાપિ નિઃસંગ પરમાત્માકી ભાવના દ્વારા ઉત્પન્ન સુન્દર આનન્દસ્યન્દી પરમાનન્દસ્વરૂપ સુખસુધારસકે આસ્વાદસે, પૂર્ણ–કલશકી ભાઁતિ, સર્વ આત્મપ્રદેશમેં ભરપૂર હોતા હૈ.] ૨. આવૃત્ત=વિમુખ હુઆ; પૃથક હુઆ; નિવૃત્ત હુઆ ; નિવૃત્ત; ભિન્ન. ૩. અનન્યમનવાલા=જિસકી પરિણતિ અન્ય પ્રતિ નહીં જાતી ઐસા. [મન=ચિત્ત; પરિણતિ; ભાવ]
સૌ–સંગમુક્ત અનન્યચિત્ત સ્વભાવથી નિજ આત્મને