૨૩૬
તત્સમાહિતો ભૂત્વા ત્યાગોપાદાનવિકલ્પશૂન્યત્વાદ્વિશ્રાન્તભાવવ્યાપારઃ સુનિઃપ્રકમ્પઃ અયમાત્માવ–તિષ્ઠતે, તસ્મિન્ તાવતિ કાલે અયમેવાત્મા જીવસ્વભાવનિયતચરિતત્વાન્નિશ્ચયેન મોક્ષમાર્ગ ઇત્યુચ્યતે. અતો નિશ્ચયવ્યવહારમોક્ષમાર્ગયોઃ સાધ્યસાધનભાવો નિતરામુપપન્ન.. ૧૬૧.. -----------------------------------------------------------------------------
ઉનસે સમાહિત હોકર, ત્યાગગ્રહણકે વિકલ્પસે શૂન્યપનેકે કારણ [ભેદાત્મક] ભાવરૂપ વ્યાપાર વિરામ પ્રાપ્ત હોનેસે [અર્થાત્ ભેદભાવરૂપ–ખંડભાવરૂપ વ્યાપાર રુક જાનેસે] સુનિષ્કમ્પરૂપસે રહતા હૈ, ઉસ કાલ ઔર ઉતને કાલ તક યહી આત્મા જીવસ્વભાવમેં નિયત ચારિત્રરૂપ હોનેકે કારણ નિશ્ચયસે ‘મોક્ષમાર્ગ’ કહલાતા હૈ. ઇસલિયે, નિશ્ચયમોક્ષમાર્ગ ઔર વ્યવહારમોક્ષમાર્ગકો સાધ્ય–સાધનપના અત્યન્ત ઘટતા હૈ.
ભાવાર્થઃ– નિશ્ચયમોક્ષમાર્ગ નિજ શુદ્ધાત્માકી રુચિ, જ્ઞપ્તિ ઔર નિશ્ચળ અનુભૂતિરૂપ હૈ. ઉસકા સાધક [અર્થાત્ નિશ્ચયમોક્ષમાર્ગકા વ્યવહાર–સાધન] ઐસા જો ભેદરત્નત્રયાત્મક વ્યવહારમોક્ષમાર્ગ ઉસે જીવ કથંચિત્ [–કિસી પ્રકાર, નિજ ઉદ્યમસે] અપને સંવેદનમેં આનેવાલી અવિદ્યાકી વાસનાકે વિલય દ્વારા પ્રાપ્ત હોતા હુઆ, જબ ગુણસ્થાનરૂપ સોપાનકે ક્રમાનુસાર નિજશુદ્ધાત્મદ્રવ્યકી ભાવનાસે ઉત્પન્ન નિત્યાનન્દલક્ષણવાલે સુખામૃતકે રસાસ્વાદકી તૃપ્તિરૂપ પરમ કલાકે અનુભવકે કારણ નિજશુદ્ધાત્માશ્રિત નિશ્ચયદર્શનજ્ઞાનચારિત્રરૂપસે અભેદરૂપ પરિણમિત હોતા હૈ, તબ નિશ્ચયનયસે ભિન્ન સાધ્ય–સાધનકે અભાવકે કારણ યહ આત્મા હી મોક્ષમાર્ગ હૈ. ઇસલિયે ઐસા સિદ્ધ હુઆ કિ સુવર્ણ ઔર સુવર્ણપાષાણકી ભાઁતિ નિશ્ચયમોક્ષમાર્ગ ઔર વ્યવહારમોક્ષમાર્ગકો સાધ્ય–સાધકપના [વ્યવહારનયસે] અત્યન્ત ઘટિત હોતા હૈ.. ૧૬૧.. ------------------------------------------------------------------------- ૧. ઉનસે = સ્વભાવભૂત સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રસે. ૨. યહાઁ યહ ધ્યાનમેં રખનેયોગ્ય હૈ કિ જીવ વ્યવહારમોક્ષમાર્ગકો ભી અનાદિ અવિદ્યાકા નાશ કરકે હી પ્રાપ્ત કર
શુદ્ધાત્મસ્વરૂપકા ભાન કરનેસે પૂર્વ તો] વ્યવહારમોક્ષમાર્ગ ભી નહીં હોતા.
‘છઠવેં ગુણસ્થાનમેં વર્તનેવાલે શુભ વિકલ્પોંકો નહીં કિન્તુ છઠવેં ગુણસ્થાનમેં વર્તનેવાલે શુદ્ધિકે અંશકોે ઔર
સાતવેં ગુણસ્થાનયોગ્ય નિશ્ચયમોક્ષમાર્ગકો વાસ્તવમેં સાધન–સાધ્યપના હૈ.’ છઠવેં ગુણસ્થાનમેં વર્તનેવાલે શુદ્ધિકા
અંશ બઢકર જબ ઔર જિતને કાલ તક ઉગ્ર શુદ્ધિકે કારણ શુભ વિકલ્પોંકા અભાવ વર્તતા હૈ તબ ઔર ઉતને
કાલ તક સાતવેં ગુણસ્થાનયોગ્ય નિશ્ચયમોક્ષમાર્ગ હોતા હૈ.