કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા] નવપદાર્થપૂર્વક–મોક્ષમાર્ગપ્રપંચવર્ણન
ઇહ હિ સ્વભાવપ્રાતિકૂલ્યાભાવહેતુકં સૌખ્યમ્. આત્મનો હિ દ્રશિ–જ્ઞપ્તી સ્વભાવઃ. તયોર્વિષયપ્રતિબન્ધઃ પ્રાતિકૂલ્યમ્. મોક્ષે ખલ્વાત્મનઃ સર્વં વિજાનતઃ પશ્યતશ્ચ તદભાવઃ. તતસ્તદ્ધેતુકસ્યાનાકુલત્વલક્ષણસ્ય પરમાર્થસુખસ્ય મોક્ષેઽનુભૂતિરચલિતાઽસ્તિ. ઇત્યેતદ્ભવ્ય એવ ભાવતો વિજાનાતિ, તતઃ સ એવ મોક્ષમાર્ગાર્હઃ. નૈતદભવ્યઃ શ્રદ્ધત્તે, તતઃ સ મોક્ષમાર્ગાનર્હ એવેતિ. અતઃ કતિપયે એવ સંસારિણો મોક્ષમાર્ગાર્હા ન સર્વ એવેતિ.. ૧૬૩.. -----------------------------------------------------------------------------
દ્રશિ–જ્ઞપ્તિ [દર્શન ઔર જ્ઞાન] હૈ. ઉન દોનોંકો વિષયપ્રતિબન્ધ હોના સો ‘પ્રતિકૂલતા’ હૈ. મોક્ષમેં વાસ્તવમેં આત્મા સર્વકો જાનતા ઔર દેખતા હોનેસે ઉસકા અભાવ હોતા હૈ [અર્થાત્ મોક્ષમેં સ્વભાવકી પ્રતિકૂલતાકા અભાવ હોતા હૈ]. ઇસલિયે ઉસકા અભાવ જિસકા કારણ હૈ ઐસે
૪ અનાકુલતાલક્ષણવાલે પરમાર્થ–સુખકી મોક્ષમેં અચલિત અનુભૂતિ હોતી હૈ. –ઇસ પ્રકાર ભવ્ય જીવ હી ભાવસે જાનતા હૈ, ઇસલિયે વહી મોક્ષમાર્ગકે યોગ્ય હૈ; અભવ્ય જીવ ઇસ પ્રકાર શ્રદ્ધા નહીં કરતા, ૫ ઇસલિયે વહ મોક્ષમાર્ગકે અયોગ્ય હી હૈ.
------------------------------------------------------------------------- ૧. પ્રતિકૂલતા = વિરુદ્ધતા; વિપરીતતા; ઊલટાપન. ૨. વિષયપ્રતિબન્ધ = વિષયમેં રુકાવટ અર્થાત્ મર્યાદિતપના. [દર્શન ઔર જ્ઞાનકે વિષયમેં મર્યાદિતપના હોના વહ
૩. પારમાર્થિક સુખકા કારણ સ્વભાવકી પ્રતિકૂલતાકા અભાવ હૈ. ૪. પારમાર્થિક સુખકા લક્ષણ અથવા સ્વરૂપ અનાકુલતા હૈ. ૫. શ્રી જયસેનાચાર્યદેવકૃત ટીકામેં કહા હૈ કિ ‘ઉસ અનન્ત સુખકો ભવ્ય જીવ જાનતે હૈ, ઉપાદેયરૂપસે શ્રદ્ધતે હૈં