કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા] નવપદાર્થપૂર્વક–મોક્ષમાર્ગપ્રપંચવર્ણન
ભવન્તિ. યદા તુ સમસ્તપર–સમયપ્રવૃત્તિનિવૃત્તિરૂપયા સ્વસમયપ્રવૃત્ત્યા સઙ્ગચ્છંતે, તદા નિવૃત્તકૃશાનુસંવલનાનીવ ઘૃતાનિ વિરુદ્ધકાર્યકારણભાવાભાવાત્સાક્ષાન્મોક્ષકારણાન્યેવ ભવન્તિ. તતઃ સ્વસમયપ્રવૃત્તિનામ્નો જીવસ્વભાવનિયતચરિતસ્ય સાક્ષાન્મોક્ષમાર્ગત્વમુપપન્ન–મિતિ..૧૬૪..
ભવતીતિ દુઃખમોક્ષઃ પરસમયરતો ભવતિ જીવઃ.. ૧૬૫..
----------------------------------------------------------------------------- [દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્ર], સમસ્ત પરસમયપ્રવૃત્તિસે નિવૃત્તિરૂપ ઐસી સ્વસમયપ્રવૃત્તિકે સાથ સંયુક્ત હોતે હૈં તબ, જિસે અગ્નિકે સાથકા મિલિતપના નિવૃત્ત હુઆ હૈ ઐસે ઘૃતકી ભાઁતિ, વિરુદ્ધ કાર્યકા કારણભાવ નિવૃત્ત હો ગયા હોનેસે સાક્ષાત્ મોક્ષકા કારણ હી હૈ. ઇસલિયે ‘સ્વસમયપ્રવૃત્તિ’ નામકા જો જીવસ્વભાવમેં નિયત ચારિત્ર ઉસે સાક્ષાત્ મોક્ષમાર્ગપના ઘટિત હોતા હૈ .. ૧૬૪.. ૧
હોતા હૈ [ઇતિ] ઐસા [યદિ] યદિ [અજ્ઞાનાત્] અજ્ઞાનકે કારણ [જ્ઞાની] જ્ઞાની [મન્યતે] માને, તો વહ [પરસમયરતઃ જીવઃ] પરસમયરત જીવ [ભવતિ] હૈ. [‘અર્હંતાદિકે પ્રતિ ભક્તિ–અનુરાગવાલી મંદશુદ્ધિસે ભી ક્રમશઃ મોક્ષ હોતા હૈ’ ઇસ પ્રકાર યદિ અજ્ઞાનકે કારણ [–શુદ્ધાત્મસંવેદનકે અભાવકે કારણ, રાગાંશકેે કારણ] જ્ઞાનીકો ભી [મંદ પુરુષાર્થવાલા] ઝુકાવ વર્તે, તો તબ તક વહ ભી સૂક્ષ્મ પરસમયમેં રત હૈ.]
-------------------------------------------------------------------------
શાસ્ત્રોમેં આનેવાલે ઐસે ભિન્નભિન્ન પદ્ધતિનકે કથનોંકો સુલઝાતે હુએ યહ સારભૂત વાસ્તવિકતા ધ્યાનમેં રખની
ચાહિયે કિ –જ્ઞાનીકો જબ શુદ્ધાશુદ્ધરૂપ મિશ્રપર્યાય વર્તતી હૈ તબ વહ મિશ્રપર્યાય એકાંતસે સંવર–નિર્જરા–મોક્ષકે
કારણભૂત નહીં હોતી , અથવા એકાંતસે આસ્રવ–બંધકે કારણભૂત નહીં હોતી, પરન્તુ ઉસ મિશ્રપર્યાયકા શુદ્ધ
અંશ સંવર–નિર્જરા–મોક્ષકે કારણભૂત હોતા હૈ ઔર અશુદ્ધ અંશ આસ્રવ–બંધકે કારણભૂત હોતા હૈ.]
૧. ઇસ નિરૂપણકે સાથ તુલના કરનેકે લિયે શ્રી પ્રવચનસારકી ૧૧ વીં ગાથા ઔર ઉસકી તત્ત્વપ્રદીપિકા ટીકા
૨. માનના = ઝુકાવ કરના; આશય રખના; આશા રખના; ઇચ્છા કરના; અભિપ્રાય કરના.