કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા] ષડ્દ્રવ્ય–પંચાસ્તિકાયવર્ણન
[
૭
સમણમુહુગ્ગદમટ્ઠં ચદુગ્ગદિણિવારણં સણિવ્વાણં.
એસો પણમિય સિરસા સમયમિયં સણહ વોચ્છામિ.. ૨..
શ્રમણમુખોદ્ગતાર્થં ચતુર્ગતિનિવારણં સનિર્વાણમ્.
એષ પ્રણમ્ય શિરસા સમયમિમં શૃણુત વક્ષ્યામિ.. ૨..
સમયો હ્યાગમઃ. તસ્ય પ્રણામપૂર્વકમાત્મનાભિધાનમત્ર પ્રતિજ્ઞાતમ્. યુજ્યતે હિ સ પ્રણન્તુમભિધાતું
ચાપ્તોપદિષ્ઠત્વે સતિ સફલત્વાત્. તત્રાપ્તોપદિષ્ટત્વમસ્ય શ્રમણમુખોદ્ગતાર્થત્ત્વાત્. શ્રમણા હિ મહાશ્રમણાઃ
સર્વજ્ઞવીતરાગાઃ. અર્થઃ પુનરનેકશબ્દસંબન્ધેનાભિધીયમાનો વસ્તુતયૈકોઽભિધેય. સફલત્વં તુ ચતસૃણાં
---------------------------------------------------------------------------------------------
ગાથા ૨
અન્વયાર્થઃ– [શ્રમણમુખોદ્ગતાર્થે] શ્રમણકે મુખસે નિકલે હુએ અર્થમય [–સર્વજ્ઞ મહામુનિકે
મુખસે કહે ગયે પદાર્થોંકા કથન કરનેવાલે], [ચતુર્ગતિનિવારણં] ચાર ગતિકા નિવારણ કરનેવાલે
ઔર [સનિર્વાણમ્] નિર્વાણ સહિત [–નિર્વાણકે કારણભૂત] – [ઇમં સમયં] ઐસે ઇસ સમયકો
[શિરસા પ્રણમ્ય] શિરસા નમન કરકે [એષવક્ષ્યામિ] મૈં ઉસકા કથન કરતા હૂઁ; [શ્રૃણુત] વહ
શ્રવણ કરો.
ટીકાઃ– સમય અર્થાત આગમ; ઉસે પ્રણામ કરકે સ્વયં ઉસકા કથન કરેંગે ઐસી યહાઁ
[શ્રીમદ્ભગવત્કુન્દકુન્દાચાર્યદેવને] પ્રતિજ્ઞા કી હૈ. વહ [સમય] પ્રણામ કરને એવં કથન કરને યોગ્ય
હૈ, ક્યોંકિ વહ આપ્ત દ્વારા ઉપદિષ્ટ હોનેસે સફલ હૈ. વહાઁ, ઉસકા આપ્ત દ્વારા ઉપદિષ્ટપના ઇસલિએ
હૈ કિ જિસસે વહ ‘શ્રમણકે મુખસે નિકલા હુઆ અર્થમય’ હૈ. ‘શ્રમણ’ અર્થાત્ મહાશ્રમણ–
સર્વજ્ઞવીતરાગદેવ; ઔર ‘અર્થ’ અર્થાત્ અનેક શબ્દોંકે સમ્બન્ધસે કહા જાનેવાલા, વસ્તુરૂપસે એક ઐસા
પદાર્થ. પુનશ્ચ ઉસકી [–સમયકી] સફલતા ઇસલિએ હૈ કિ જિસસે વહ સમય
--------------------------------------------------------------------------
આપ્ત = વિશ્વાસપાત્ર; પ્રમાણભૂત; યથાર્થ વક્તા. [સર્વજ્ઞદેવ સમસ્ત વિશ્વકો પ્રતિ સમય સંપૂર્ણરૂપસે જાન રહે
હૈં ઔર વે વીતરાગ [મોહરાગદ્વેષરહિત] હોનેકે કારણ ઉન્હેં અસત્ય કહનેકા લેશમાત્ર પ્રયોજન નહીં રહા હૈ;
ઇસલિએ વીતરાગ–સર્વજ્ઞદેવ સચમુચ આપ્ત હૈં. ઐસે આપ્ત દ્વારા આગમ ઉપદિષ્ટ હોનેસે વહ [આગમ] સફલ
હૈં.]
આ સમયને શિરનમનપૂર્વક ભાખું છું સૂણજો તમે;
જિનવદનનિર્ગત–અર્થમય, ચઉગતિહરણ, શિવહેતુ છે. ૨.