કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા] ષડ્દ્રવ્ય–પંચાસ્તિકાયવર્ણન
[
૧૭
તે ચેવ અત્થિકાયા તેકાલિયભાવપરિણદા ણિચ્ચા.
ગચ્છંતિ દવિયભાવં પરિયટ્ટણલિંગસંજુતા.. ૬..
તે ચૈવાસ્તિકાયાઃ ત્રૈકાલિકભાવપરિણતા નિત્યાઃ.
ગચ્છંતિ દ્રવ્યભાવં પરિવર્તનલિઙ્ગસંયુક્તાઃ.. ૬..
અત્ર પઞ્ચાસ્તિકાયાનાં કાલસ્ય ચ દ્રવ્યત્વમુક્તમ્.
-----------------------------------------------------------------------------
લોકપૂરણ અવસ્થારૂપ વ્યક્તિકી શક્તિકા સદૈવ સદ્ભાવ હોનેસે જીવોંકો ભી કાયત્વ નામકા
સાવયવપના હૈ ઐસા અનુમાન કિયા હી જા સકતા હૈ. પુદ્ગલો ભી ઊર્ધ્વ અધો–મધ્ય ઐસે લોકકે
[તીન] વિભાગરૂપ પરિણત મહાસ્કંધપનેકી પ્રાપ્તિકી વ્યક્તિવાલે અથવા શક્તિવાલે હોનેસે ઉન્હેં ભી
વૈસી [કાયત્વ નામકી] સાવયવપનેકી સિદ્ધિ હૈ હી.. ૫..
ગાથા ૬
અન્વયાર્થઃ– [ત્રૈકાલિકભાવપરિણતાઃ] જો તીન કાલકે ભાવોંરૂપ પરિણમિત હોતે હૈં તથા
[નિત્યાઃ] નિત્ય હૈં [તે ચ એવ અસ્તિકાયાઃ] ઐસે વે હી અસ્તિકાય, [પરિવર્તનલિઙ્ગસંયુક્તાઃ]
પરિવર્તનલિંગ [કાલ] સહિત, [દ્રવ્યભાવં ગચ્છન્તિ] દ્રવ્યત્વકો પ્રાપ્ત હોતે હૈં [અર્થાત્ વે છહોં દ્રવ્ય
હૈં.]
ટીકાઃ– યહાઁ પાઁચ અસ્તિકાયોંકો તથા કાલકો દ્રવ્યપના કહા હૈ.
--------------------------------------------------------------------------
લોકપૂરણ=લોકવ્યાપી. [કેવલસમુદ્દ્યાત કે સમય જીવકી ત્રિલોકવ્યાપી દશા હોતી હૈ. ઉસ સમય ‘યહ
ઊર્ધ્વલોકકા જીવભાગ હૈ, યહ અધોલોકકા જીવભાગ હૈ ઔર યહ મધ્યલોકકા જીવભાગ હૈે’ ઐસે વિભાગ કિયે
જા સકતે હૈ. ઐસી ત્રિલોકવ્યાપી દશા [અવસ્થા] કી શક્તિ તો જીવોંમેં સદૈવ હૈ ઇસલિયે જીવ સદૈવ
સાવયવ અર્થાત્ કાયત્વવાલે હૈંઐસા સિદ્ધ હોતા હૈ.]
તે અસ્તિકાય ત્રિકાલભાવે પરિણમે છે, નિત્ય છે;
એ પાઁચ તેમ જ કાલ વર્તનલિંગ સર્વે દ્રવ્ય છે. ૬.