ઉભાભ્યામશૂન્યશૂન્યત્વાત્, સહાવાચ્યત્વાત્, ભઙ્ગસંયોગાર્પણાયામશૂન્યાવાચ્યત્વાત્, શૂન્યાવાચ્ય–ત્વાત્,
ગુણપઞ્જયેસુ ભાવા ઉપ્પાદવએ પકુવ્વંતિ.. ૧૫..
ગુણપર્યાયેષુ ભાવા ઉત્પાદવ્યયાન્ પ્રકુર્વન્તિ.. ૧૫..
----------------------------------------------------------------------------- પરરૂપાદિસે] એકહી સાથ ‘અવાચ્ય’ હૈ, ભંગોંકે સંયોગસે કથન કરને પર [૫] ‘અશૂન્ય ઔર અવાચ્ય’ હૈ, [૬] ‘શૂન્ય ઔર અવાચ્ય’ હૈ, [૭] ‘અશૂન્ય, શૂન્ય ઔર અવાચ્ય’ હૈ.
ભાવાર્થઃ– [૧] દ્રવ્ય સ્વચતુષ્ટયકી અપેક્ષાસે ‘હૈ’. [૨] દ્રવ્ય પરચતુષ્ટયકી અપેક્ષાસે ‘નહીં હૈ’. [૩] દ્રવ્ય ક્રમશઃ સ્વચતુષ્ટયકી ઔર પરચતુષ્ટયકી અપેક્ષાસે ‘હૈ ઔર નહીં હૈ’. [૪] દ્રવ્ય યુગપદ્ સ્વચતુષ્ટયકી ઔર પરચતુષ્ટયકી અપેક્ષાસે ‘અવક્તવ્ય હૈ’. [૫] દ્રવ્ય સ્વચતુષ્ટયકી ઔર યુગપદ્ સ્વપરચતુષ્ટયકી અપેક્ષાસે ‘હૈ ઔર અવક્તવ્ય હૈે’. [૬] દ્રવ્ય પરચતુષ્ટયકી, ઔર યુગપદ્ સ્વપરચતુષ્ટયકી અપેક્ષાસે ‘નહીં ઔર અવક્તવ્ય હૈ’. [૭] દ્રવ્ય સ્વચતુષ્ટયકી, પરચતુષ્ટયકી ઔર યુગપદ્ સ્વપરચતુષ્ટયકી અપેક્ષાસે ‘હૈ, નહીં હૈ ઔર અવક્તવ્ય હૈ’. – ઇસપ્રકાર યહાઁ સપ્તભંગી કહી ગઈ હૈ.. ૧૪..
અન્વયાર્થઃ– [ભાવસ્ય] ભાવકા [સત્કા] [નાશઃ] નાશ [ન અસ્તિ] નહીં હૈ [ચ એવ] તથા [અભાવસ્ય] અભાવકા [અસત્કા] [ઉત્પાદઃ] ઉત્પાદ [ન અસ્તિ] નહીં હૈ; [ભાવાઃ] ભાવ [સત્ દ્રવ્યોં] [ગુણપર્યાયષુ] ગુણપર્યાયોંમેં [ઉત્પાદવ્યયાન્] ઉત્પાદવ્યય [પ્રકૃર્વન્તિ] કરતે હૈં. -------------------------------------------------------------------------- સ્વદ્રવ્ય, સ્વક્ષેત્ર, સ્વકાલ ઔર સ્વભાવકો સ્વચતુષ્ટય કહા જાતા હૈ . સ્વદ્રવ્ય અર્થાત્ નિજ ગુણપર્યાયોંકે
અપની વર્તમાન પર્યાય; સ્વભાવ અર્થાત્ નિજગુણ– સ્વશક્તિ.
‘ભાવો’ કરે છે નાશ ને ઉત્પાદ ગુણપર્યાયમાં. ૧૫.
૩૪