Panchastikay Sangrah-Hindi (Gujarati transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 40 of 264
PDF/HTML Page 69 of 293

 

background image
૪૦
] પંચાસ્તિકાયસંગ્રહ
[ભગવાનશ્રીકુન્દકુન્દ
અત્ર સદસતોરવિનાશાનુત્પાદૌ સ્થિતિપક્ષત્વેનોપન્યસ્તૌ.
યદિ હિ જીવો ય એવ મ્રિયતે સ એવ જાયતે, ય એવ જાયતે સ એવ મ્રિયતે, તદૈવં સતો
વિનાશોઽસત્ ઉત્પાદશ્ચ નાસ્તીતિ વ્યવતિષ્ઠતે. યત્તુ દેવો જાયતે મનુષ્યો મ્રિયતે ઇતિ વ્યપદિશ્યતે
તદવધૃતકાલદેવમનુષ્યત્વપર્યાયનિર્વર્તકસ્ય દેવમનુષ્યગતિનામ્નસ્તન્માત્રત્વાદવિરુદ્ધમ્. યથા હિ મહતો
વેણુદણ્ડસ્યૈકસ્ય ક્રમવૃત્તીન્યને કાનિ પર્વાણ્યાત્મીયાત્મીયપ્રમાણાવચ્છિન્નત્વાત્ પર્વાન્તરમગચ્છન્તિ
સ્વસ્થાનેષુ ભાવભાજ્જિ પરસ્થાનેષ્વભાવભાજ્જિ ભવન્તિ, વેણુદણ્ડસ્તુ સર્વેષ્વપિ પર્વસ્થાનેષુ ભાવભાગપિ
પર્વાન્તરસંબન્ધેન પર્વાન્તરસંબન્ધાભાવાદભાવભાગ્ભવતિ; તથા નિરવધિત્રિ–કાલાવસ્થાયિનો
જીવદ્રવ્યસ્યૈકસ્ય ક્રમવૃત્તયોઽનેકેઃ મનુષ્યત્વાદિપર્યાયા આત્મીયાત્મીયપ્રમાણા–વચ્છિન્નત્વાત્
પર્યાયાન્તરમગચ્છન્તઃ સ્વસ્થાનેષુ ભાવભાજઃ પરસ્થાનેષ્વભાવભાજો ભવન્તિ, જીવદ્રવ્યં તુ
સર્વપર્યાયસ્થાનેષુ ભાવભાગપિ પર્યાયાન્તરસંબન્ધેન પર્યાયાન્તરસંબન્ધાભાવાદભાવભાગ્ભવતિ..૧૯..
-----------------------------------------------------------------------------
ટીકાઃ– યહાઁ સત્કા અવિનાશ ઔર અસત્કા અનુત્પાદ ધ્રુવતાકે પક્ષસે કહા હૈ [અર્થાત્
ધ્રુવતાકી અપેક્ષાસે સત્કા વિનાશ યા અસત્કા ઉત્પાદ નહીં હોતા–– ઐસા ઇસ ગાથામેં કહા હૈ].

યદિ વાસ્તવમેં જો જીવ મરતા હૈ વહી જન્મતા હૈ, જો જીવ જન્મતા હૈ વહી મરતા હૈ, તો
ઇસપ્રકાર સત્કા વિનાશ ઔર અસત્કા ઉત્પાદ નહીં હૈ ઐસા નિશ્ચિત હોતા હૈ. ઔર ‘દેવ જન્મતા હૈે
ઔર મનુષ્ય મરતા હૈ’ ઐસા જો કહા જાતા હૈ વહ [ભી] અવિરુદ્ધ હૈ ક્યોંકિ મર્યાદિત કાલકી
દેવત્વપર્યાય ઔર મનુષ્યત્વપર્યાયકો રચને વાલે દેવગતિનામકર્મ ઔર મનુષ્યગતિનામકર્મ માત્ર ઉતને
કાલ જિતને હી હોતે હૈં. જિસપ્રકાર એક બડે઼ બાઁસકે ક્ર્રમવર્તી અનેક
પર્વ અપને–અપને માપમેં
મર્યાદિત હોનેસે અન્ય પર્વમેં ન જાતે હુએ અપને–અપને સ્થાનોંમેં ભાવવાલે [–વિદ્યમાન] હૈં ઔર પર
સ્થાનોંમેં અભાવવાલે [–અવિદ્યમાન] હૈં તથા બાઁસ તો સમસ્ત પર્વસ્થાનોંમેં ભાવવાલા હોનેપર ભી અન્ય
પર્વકે સમ્બન્ધ દ્વારા અન્ય પર્વકે સમ્બન્ધકા અભાવ હોનેસે અભાવવાલા [ભી] હૈ; ઉસીપ્રકાર નિરવધિ
ત્રિકાલ સ્થિત રહનેવાલે એક જીવદ્રવ્યકી ક્રમવર્તી અનેક મનુષ્યત્વાદિપર્યાય અપને–અપને માપમેં
મર્યાદિત હોનેસે અન્ય પર્યાયમેં ન જાતી હુઈ અપને–અપને સ્થાનોંમેં ભાવવાલી હૈં ઔર પર સ્થાનોંમેં
અભાવવાલી હૈં તથા જીવદ્રવ્ય તો સર્વપર્યાયસ્થાનોમેં ભાવવાલા હોને પર ભી અન્ય પર્યાયકે સમ્બન્ધ દ્વારા
અન્ય પર્યાયકે સમ્બન્ધકા અભાવ હોનેસે અભાવવાલા [ભી] હૈ.
--------------------------------------------------------------------------
૧. પર્વ=એક ગાંઠસે દૂસરી ગાંઠ તકકા ભાગ; પોર.