
તત્પરિણામાન્યથાનુપપતિગમ્યમાનત્વાદનુક્તોઽપિ નિશ્ચયકાલોઽ–સ્તીતિ નિશ્ચીયતે. યસ્તુ
નિશ્ચયકાલપર્યાયરૂપો વ્યવહારકાલઃ સ જીવપદ્ગલપરિણામેનાભિ–વ્યજ્યમાનત્વાત્તદાયત્ત એવાભિગમ્યત
એવેતિ.. ૨૩..
સદ્ભાવમેં દિખાઈ દેતા હૈ, ગતિ–સ્થિત–અવગાહપરિણામકી ભાઁતિ. [જિસપ્રકાર ગતિ, સ્થિતિ ઔર
અવગાહરૂપ પરિણામ ધર્મ, અધર્મ ઔર આકાશરૂપ સહકારી કારણોંકે સદ્ભાવમેં હોતે હૈં, ઉસી પ્રકાર
ઉત્પાદવ્યયધ્રૌવ્યકી એકતારૂપ પરિણામ સહકારી કારણકે સદ્ભાવમેં હોતે હૈં.] યહ જો સહકારી
કારણ સો કાલ હૈ.
ઔર જો નિશ્ચયકાલકી પર્યાયરૂપ વ્યવહારકાલ વહ, જીવ–પુદ્ગલોંકે પરિણામસે વ્યક્ત [–ગમ્ય]
હોતા હૈ ઇસલિયે અવશ્ય તદાશ્રિત હી [–જીવ તથા પુદ્ગલકે પરિણામકે આશ્રિત હી] ગિના જાતા હૈ
..૨૩..
પરિણામકી હી બાત લી ગઈ હૈ.
પરિણામ અર્થાત્ ઉનકી સમયવિશિષ્ટ વૃત્તિ. વહ સમયવિશિષ્ટ વૃત્તિ સમયકો ઉત્પન્ન કરનેવાલે કિસી પદાર્થકે
બિના [–નિશ્ચયકાલકે બિના] નહીં હો સકતી. જિસપ્રકાર આકાશ બિના દ્રવ્ય અવગાહન પ્રાપ્ત નહીં કર
સકતે અર્થાત્ ઉનકા વિસ્તાર [તિર્યકપના] નહીં હો સકતા ઉસી પ્રકાર નિશ્ચયકાલ બિના દ્રવ્ય પરિણામકો
પ્રાપ્ત નહીં હો સકતે અર્થાત્ ઉનકો પ્રવાહ [ઊર્ધ્વપના] નહીં હો સકતા. ઇસ પ્રકાર નિશ્ચયકાલકે અસ્તિત્વ
બિના [અર્થાત્ નિમિત્તભૂત કાલદ્રવ્યકે સદ્ભાવ બિના] અન્ય કિસી પ્રકાર જીવ–પુદ્ગલકે પરિણામ બન નહીં
સકતે ઇસલિયે ‘નિશ્ચયકાલ વિદ્યમાન હૈ’ ઐસા જ્ઞાત હોતા હૈ– નિશ્ચિત હોતા હૈ.]