ચૈતન્યપરિણામલક્ષણેનોપયોગેનોપલક્ષિતત્વાદુપયોગવિશેષિતઃ. નિશ્ચયેન ભાવકર્મણાં, વ્યવહારેણ
દ્રવ્યકર્મણામાસ્રવણબંધનસંવરણનિર્જરણમોક્ષણેષુ સ્વયમીશત્વાત્ પ્રભુઃ. નિશ્ચયેન
પૌદ્ગલિકકર્મનિમિત્તાત્મપરિણામાનાં, વ્યવહારેણાત્મપરિણામનિમિત્તપૌદ્ગલિકકર્મણાં કર્તૃત્વાત્કર્તા.
નિશ્ચયેનશુભાશુભકર્મનિમિત્તસુખદુઃખપરિણામાનાં, વ્યવહારેણ શુભાશુભકર્મસંપાદિ–તેષ્ટાનિષ્ટવિષયાણાં
ભોક્તૃત્વાદ્ભોક્તા. નિશ્ચયેન લોકમાત્રોઽપિ વિશિષ્ટાવગાહપરિણામશક્તિયુક્ત–ત્વાન્નામકર્મનિર્વૃત્તમણુ મહચ્ચ
શરીરમધિતિષ્ઠન્ વ્યવહારેણ દેહમાત્રઃ. વ્યવહારેણ કર્મભિઃ સહૈકત્વપરિણામાન્મૂર્તોઽપિ નિશ્ચયેન
‘ઉપયોગલક્ષિત’ હૈ; નિશ્ચયસે ભાવકર્મોંકે આસ્રવ, બંધ, સંવર, નિર્જરા ઔર મોક્ષ કરનેમેં સ્વયં ઈશ
[સમર્થ] હોનેસે ‘પ્રભુ’ હૈ, વ્યવહારસે [અસદ્ભૂત વ્યવહારનયસે] દ્રવ્યકર્મોંકે આસ્રવ, બંધ, સંવર,
નિર્જરા ઔર મોક્ષ કરનેમેં સ્વયં ઈશ હોનેસે ‘પ્રભુ’ હૈ; નિશ્ચયસે પૌદ્ગલિક કર્મ જિનકા નિમિત્ત હૈ
ઐસે આત્મપરિણામોંકા કર્તૃત્વ હોનેસે ‘કર્તા’ હૈ, વ્યવહારસે [અસદ્ભૂત વ્યવહારનયસે] આત્મપરિણામ
જિનકા નિમિત્ત હૈ ઐસે પૌદ્ગલિક કર્મોંકા કર્તૃત્વ હોનેસે ‘કર્તા’ હૈ; નિશ્ચયસે શુભાશુભ કર્મ
જિનકા નિમિત્ત હૈ ઐસે સુખદુઃખપરિણામોંકા ભોક્તૃત્વ હોનેસે ‘ભોક્તા’ હૈ, વ્યવહારસે [અસદ્ભૂત
વ્યવહારનયસે] શુભાશુભ કર્મોંસે સંપાદિત [પ્રાપ્ત] ઇષ્ટાનિષ્ટ વિષયોંકા ભોક્તૃત્વ હોનેસે ‘ભોક્તા’ હૈ;
નિશ્ચયસે લોકપ્રમાણ હોને પર ભી, વિશિષ્ટ અવગાહપરિણામકી શક્તિવાલા હોનેસે નામકર્મસે રચિત
છોટે–બડે શરીરમેં રહતા હુઆ વ્યવહારસે [સદ્ભૂત વ્યવહારનયસે] ‘દેહપ્રમાણ’ હૈ; વ્યવહારસે
[અસદ્ભૂત વ્યવહારનયસે] કર્મોંકે સાથ એકત્વપરિણામકે કારણ મૂર્ત હોને પર ભી, નિશ્ચયસે અરૂપી–
સ્વભાવવાલા હોનેકે કારણ ‘અમૂર્ત’ હૈ;
૨. સંસારી આત્મા નિશ્ચયસે નિમિત્તભૂત પુદ્ગલકર્મોંકો અનુરૂપ ઐસે નૈમિત્તિક આત્મ પરિણામોંકે સાથ [અર્થાત્
નૈમિત્તિક પુદ્ગલકર્મોંકે સાથ [અર્થાત્ દ્રવ્યકર્મોંકે સાથ] સંયુક્ત હોનેસે કર્મસંયુક્ત હૈ.