૬૪
] પંચાસ્તિકાયસંગ્રહ
[ભગવાનશ્રીકુન્દકુન્દ
સંભવત્ષટ્સ્થાનપતિતવૃદ્ધિહાનયોઽનંતાઃ. પ્રદેશાસ્તુ અવિભાગપરમાણુપરિચ્છિન્નસૂક્ષ્માંશરૂપા
અસંખ્યેયાઃ. એવંવિધેષુ તેષુ કેચિત્કથંચિલ્લોકપૂરણાવસ્થાપ્રકારેણ સર્વલોકવ્યાપિનઃ, કેચિત્તુ
તદવ્યાપિન ઇતિ. અથ યે તેષુ મિથ્યાદર્શનકષાયયોગૈરનાદિસંતતિપ્રવૃત્તૈર્યુક્તાસ્તે સંસારિણઃ, યે
વિમુક્તાસ્તે સિદ્ધાઃ, તે ચ પ્રત્યેકં બહવ ઇતિ.. ૩૧–૩૨..
જહ પઉમરાયરયણં ખિત્તં ખીરે પભાસયદિ ખીરં.
તહ દેહી દેહત્થો સદેહમિત્તં પભાસયદિ.. ૩૩..
યથા પદ્મરાગરત્નં ક્ષિપ્તં ક્ષીરે પ્રભાસયતિ ક્ષીરમ્.
તથા દેહી દેહસ્થઃ સ્વદેહમાત્રં પ્રભાયસતિ.. ૩૩..
એષ દેહમાત્રત્વદ્રષ્ટાંતોપન્યાસઃ.
-----------------------------------------------------------------------------
પ્રવાહરૂપસે પ્રવર્તમાન મિથ્યાદર્શન–કષાય–યોગ સહિત હૈં વે સંસારી હૈં, જો ઉનસે વિમુક્ત હૈં [અર્થાત્
મિથ્યાદર્શન–કષાય–યોગસે રહિત હૈં] વે સિદ્ધ હૈં; ઔર વે હર પ્રકારકે જીવ બહુત હૈં [અર્થાત્
સંસારી તથા સિદ્ધ જીવોંમેંસે હરએક પ્રકારકે જીવ અનન્ત હૈં].. ૩૧–૩૨..
ગાથા ૩૩
અન્વયાર્થઃ– [યથા] જિસ પ્રકાર [પદ્મરાગરત્નં] પદ્મરાગરત્ન [ક્ષીરે ક્ષિપ્તં] દૂધમેં ડાલા જાને
પર [ક્ષીરમ્ પ્રભાસયતિ] દૂધકો પ્રકાશિત કરતા હૈ, [તથા] ઉસી પ્રકાર [દેહી] દેહી [જીવ]
[દેહસ્થઃ] દેહમેં રહતા હુઆ [સ્વદેહમાત્રં પ્રભાસયતિ] સ્વદેહપ્રમાણ પ્રકાશિત હોતા હૈ.
ટીકાઃ– યહ દેહપ્રમાણપનેકે દ્રષ્ટાન્તકા કથન હૈ [અર્થાત્ યહાઁ જીવકા દેહપ્રમાણપના સમઝાનેકે
લિયે દ્રષ્ટાન્ત કહા હૈ].
--------------------------------------------------------------------------
યહાઁ યહ ધ્યાન રખનાં ચાહિયે કિ દ્રષ્ટાન્ત ઔર દાર્ષ્ટાંન્ત અમુક અંશોમેં હી એક–દૂસરેકે સાથ મિલતે હૈં [–
સમાનતાવાલે] હોતે હૈં, સર્વ અંશોમેં નહીં.
જ્યમ દૂધમાં સ્થિત પદ્મરાગમણિ પ્રકાશે દૂધને,
ત્યમ દેહમાં સ્થિત દેહી દેહપ્રમાણ વ્યાપકતા લહે. ૩૩.