કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા] ષડ્દ્રવ્ય–પંચાસ્તિકાયવર્ણન
યથૈવ હિ પદ્મરાગરત્નં ક્ષીરે ક્ષિપ્તં સ્વતોઽવ્યતિરિક્તપ્રભાસ્કંધેન તદ્વયાપ્નોતિ ક્ષીરં, તથૈવ હિ જીવઃ અનાદિકષાયમલીમસત્વમૂલે શરીરેઽવતિષ્ઠમાનઃ સ્વપ્રદેશૈસ્તદભિવ્યાપ્નોતિ શરીરમ્. યથૈવ ચ તત્ર ક્ષીરેઽગ્નિસંયોગાદુદ્વલમાને તસ્ય પદ્મરાગરત્નસ્ય પ્રભાસ્કંધ ઉદ્વલતે પુનર્નિવિશમાને નિવિશતે ચ, તથૈવ ચ તત્ર શરીરે વિશિષ્ટાહારાદિવશાદુત્સર્પતિ તસ્ય જીવસ્ય પ્રદેશાઃ ઉત્સર્પન્તિ પુનરપસર્પતિ અપસર્પન્તિ ચ. યથૈવ ચ તત્પદ્મરાગરત્નમન્યત્ર પ્રભૂતક્ષીરે ક્ષિપ્તં સ્વપ્રભા–સ્કંધવિસ્તારેણ તદ્વયાપ્નોતિ પ્રભૂતક્ષીરં, તથૈવ હિ જીવોઽન્યત્ર મહતિ શરીરેઽવતિષ્ઠમાનઃ સ્વપ્રદેશવિસ્તારેણ તદ્વયાપ્નોતિ મહચ્છરીરમ્. યથૈવ ચ તત્પદ્મરાગરત્નમન્યત્ર સ્તોકક્ષીરે નિક્ષિપ્તં સ્વપ્રભાસ્કંધોપસંહારેણ તદ્વયાપ્નોતિ સ્તોકક્ષીરં, તથૈવ ચ જીવોઽન્યત્રાણુશરીરેઽવતિષ્ઠમાનઃ -----------------------------------------------------------------------------
જિસ પ્રકાર પદ્મરાગરત્ન દૂધમેં ડાલા જાને પર અપનેસે અવ્યતિરિક્ત પ્રભાસમૂહ દ્વારા ઉસ દૂધમેં વ્યાપ્ત હોતા હૈ, ઉસી પ્રકાર જીવ અનાદિ કાલસે કષાય દ્વારા મલિનતા હોનેકે કારણ શરીરમેં રહતા હુઆ સ્વપ્રદેશોં દ્વારા ઉસ શરીરમેં વ્યાપ્ત હોતા હૈ. ઔર જિસ પ્રકાર અગ્નિકે સંયોગસે ઉસ દૂધમેં ઉફાન આને પર ઉસ પદ્મરાગરત્નકે પ્રભાસમૂહમેં ઉફાન આતા હૈ [અર્થાત્ વહ વિસ્તારકો વ્યાપ્ત હોતા હૈ] ઔર દૂધ ફિર બૈઠ જાને પર પ્રભાસમૂહ ભી બૈઠ જાતા હૈ, ઉસી પ્રકાર વિશિષ્ટ આહારાદિકે વશ ઉસ શરીરમેં વૃદ્ધિ હોને પર ઉસ જીવકે પ્રદેશ વિસ્તૃત હોતે હૈં ઔર શરીર ફિર સૂખ જાને પર પ્રદેશ ભી સંકુચિત હો જાતે હૈં. પુનશ્ચ, જિસ પ્રકાર વહ પદ્મરાગરત્ન દૂસરે અધિક દૂધમેં ડાલા જાને પર સ્વપ્રભાસમૂહકે વિસ્તાર દ્વારા ઉસ અધિક દૂધમેં વ્યાપ્ત હોતા હૈ, ઉસી પ્રકાર જીવ દૂસરે બડે શરીરમેં સ્થિતિકો પ્રાપ્ત હોને પર સ્વપ્રદેશોંકે વિસ્તાર દ્વારા ઉસ બડે શરીરમેં વ્યાપ્ત હોતા હૈ. ઔર જિસ પ્રકાર વહ પદ્મરાગરત્ન દૂસરે કમ દૂધમેં ડાલને પર સ્વપ્રભાસમૂહકે સંકોચ દ્વારા ઉસ થોડે દૂધમેં -------------------------------------------------------------------------- અવ્યતિરિક્ત = અભિન્ન [જિસ પ્રકાર ‘મિશ્રી એક દ્રવ્ય હૈ ઔર મિઠાસ ઉસકા ગુણ હૈ’ ઐસા કહીં દ્રષ્ટાંતમેં કહા
સમઝનેકે લિયે રત્ન ઔર (દૂધમેં ફૈલી હુઈ) ઉસકી પ્રભાકો જો અવ્યતિરિક્તપના કહા હૈ યહ સિદ્ધાંતરૂપ નહીં
સમઝાનેકે હેતુ યહાઁ રત્નકી પ્રભાકો રત્નસે અભિન્ન કહા હૈ. (અર્થાત્ રત્નકી પ્રભા સંકોચવિસ્તારકો પ્રાપ્ત હોને