કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા] ષડ્દ્રવ્ય–પંચાસ્તિકાયવર્ણન
આત્મા હિ સંસારાવસ્થાયાં ક્રમવર્તિન્યનવચ્છિન્નશરીરસંતાને યથૈકસ્મિન્ શરીરે વૃત્તઃ તથા ક્રમેણાન્યેષ્વપિ શરીરેષુ વર્તત ઇતિ તસ્ય સર્વત્રાસ્તિત્વમ્. ન ચૈકસ્મિન્ શરીરે નીરે ક્ષીરમિવૈક્યેન સ્થિતોઽપિ ભિન્નસ્વભાવત્વાત્તેન સહૈક ઇતિ તસ્ય દેહાત્પૃથગ્ભૂતત્વમ્. અનાદિ– બંધનોપાધિવિવર્તિતવિવિધાધ્યવસાયવિશિષ્ટત્વાતન્મૂલકર્મજાલમલીમસત્વાચ્ચ ચેષ્ટમાનસ્યાત્મનસ્ત– થાવિધાધ્યવસાયકર્મનિર્વર્તિતેતરશરીરપ્રવેશો ભવતીતિ તસ્ય દેહાંતરસંચરણકારણોપન્યાસ ઇતિ..૩૪..
તે હોંતિ ભિણ્ણદેહા સિદ્ધા વચિગોયરમદીદા.. ૩૫..
તે ભવન્તિ ભિન્નદેહાઃ સિદ્ધા વાગ્ગોચરમતીતાઃ.. ૩૫..
-----------------------------------------------------------------------------
આત્મા સંસાર–અવસ્થામેં ક્રમવર્તી અચ્છિન્ન [–અટૂટ] શરીરપ્રવાહમેં જિસ પ્રકાર એક શરીરમેં વર્તતા હૈ ઉસી પ્રકાર ક્રમસે અન્ય શરીરોંમેં ભી વર્તતા હૈ; ઇસ પ્રકાર ઉસે સર્વત્ર [–સર્વ શરીરોંમેં] અસ્તિત્વ હૈ. ઔર કિસી એક શરીરમેં, પાનીમેં દૂધકી ભાઁતિ એકરૂપસે રહને પર ભી, ભિન્ન સ્વભાવકે કારણ ઉસકે સાથ એક [તદ્રૂપ] નહીં હૈ; ઇસ પ્રકાર ઉસે દેહસે પૃથક્પના હૈ. અનાદિ બંધનરૂપ ઉપાધિસે વિવર્તન [પરિવર્તન] પાનેવાલે વિવિધ અધ્યવસાયોંસે વિશિષ્ટ હોનેકે કારણ [–અનેક પ્રકારકે અધ્યવસાયવાલા હોનેકે કારણ] તથા વે અધ્યવસાય જિસકા નિમિત્ત હૈં ઐસે કર્મસમૂહસે મલિન હોનેકે કારણ ભ્રમણ કરતે હુએ આત્માકો તથાવિધ અધ્યવસાયોં તથા કર્મોંસે રચે જાને વાલે [–ઉસ પ્રકારકે મિથ્યાત્વરાગાદિરૂપ ભાવકર્મોં તથા દ્રવ્યકર્મોંસે રચે જાને વાલે] અન્ય શરીરમેં પ્રવેશ હોતા હૈ; ઇસ પ્રકાર ઉસે દેહાન્તરમેં ગમન હોનેકા કારણ કહા ગયા.. ૩૪..
અન્વયાર્થઃ– [યેષાં] જિનકે [જીવસ્વભાવઃ] જીવસ્વભાવ [–પ્રાણધારણરૂપ જીવત્વ] [ન અસ્તિ] નહીં હૈ ઔર [સર્વથા] સર્વથા [તસ્ય અભાવઃ ચ] ઉસકા અભાવ ભી નહીં હૈ, [તે] વે [ભિન્નદેહાઃ] દેહરહિત [વાગ્ગોચરમ્ અતીતાઃ] વચનગોચરાતીત [સિદ્ધાઃ ભવન્તિ] સિદ્ધ [સિદ્ધભગવન્ત] હૈં. --------------------------------------------------------------------------
જીવત્વ નહિ ને સર્વથા તદભાવ પણ નહિ જેમને,
તે સિદ્ધ છે–જે દેહવિરહિત વચનવિષયાતીત છે. ૩૫.