કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા] ષડ્દ્રવ્ય–પંચાસ્તિકાયવર્ણન
[
૬૯
ન કુતશ્ચિદપ્યુત્પન્નો યસ્માત્ કાર્યં ન તેન સઃ સિદ્ધઃ.
ઉત્પાદયતિ ન કિંચિદપિ કારણમપિ તેન ન સ ભવતિ.. ૩૬..
સિદ્ધસ્ય કાર્યકારણભાવનિરાસોઽયમ્.
યથા સંસારી જીવો ભાવકર્મરૂપયાત્મપરિણામસંતત્યા દ્રવ્યકર્મરૂપયા ચ પુદ્ગલપરિણામસંતત્યા
કારણભૂતયા તેન તેન દેવમનુષ્યતિર્યગ્નારકરૂપેણ કાર્યભૂત ઉત્પદ્યતે ન તથા સિદ્ધરૂપેણાપીતિ. સિદ્ધો
હ્યુભયકર્મક્ષયે સ્વયમુત્પદ્યમાનો નાન્યતઃ કુતશ્ચિદુત્પદ્યત ઇતિ. યથૈવ ચ સ એવ સંસારી
ભાવકર્મરૂપામાત્મપરિણામસંતતિં દ્રવ્યકર્મરૂપાં ચ પુદ્ગલપરિણામસંતતિં કાર્યભૂતાં કારણભૂતત્વેન
નિર્વર્તયન્ તાનિ તાનિ દેવમનુષ્યતિર્યગ્નારકરૂપાણિ કાર્યાણ્યુત્પાદયત્યાત્મનો ન તથા સિદ્ધરૂપમપીતિ.
સિદ્ધો હ્યુભયકર્મક્ષયે સ્વયમાત્માનમુત્પાદયન્નાન્યત્કિઞ્ચિદુત્પાદયતિ.. ૩૬..
-----------------------------------------------------------------------------
ગાથા ૩૬
અન્વયાર્થઃ– [યસ્માત્ સઃ સિદ્ધઃ] વે સિદ્ધ [કુતશ્ચિત્ અપિ] કિસી [અન્ય] કારણસે [ન
ઉત્પન્નઃ] ઉત્પન્ન નહીં હોતે [તેન] ઇસલિયે [કાર્યં ન] કાર્ય નહીં હૈં, ઔર [કિંચિત્ અપિ] કુછ ભી
[અન્ય કાર્યકો] [ન ઉત્પાદયતિ] ઉત્પન્ન નહીં કરતે [તેન] ઇસલિયે [સઃ] વે [કારણમ્ અપિ]
કારણ ભી [ન ભવતિ] નહીં હૈં.
ટીકાઃ– યહ, સિદ્ધકો કાર્યકારણભાવ હોનેકા નિરાસ હૈ [અર્થાત્ સિદ્ધભગવાનકો કાર્યપના ઔર
કારણપના હોનેકા નિરાકરણ–ખણ્ડન હૈ].
જિસ પ્રકાર સંસારી જીવ કારણભૂત ઐસી ભાવકર્મરૂપ આત્મપરિણામસંતતિ ઔર દ્રવ્યકર્મરૂપ
પુદ્ગલપરિણામસંતતિ દ્વારા ઉન–ઉન દેવ–મનુષ્ય–તિર્યંચ–નારકકે રૂપમેં કાર્યભૂતરૂપસે ઉત્પન્ન હોતા
હૈ, ઉસી પ્રકાર સિદ્ધરૂપસે ભી ઉત્પન્ન હોતા હૈ–– ઐેસા નહીં હૈ; [ઔર] સિદ્ધ [–સિદ્ધભગવાન]
વાસ્તવમેં, દોનોં કર્મોં કા ક્ષય હોને પર, સ્વયં [સિદ્ધરૂપસે] ઉત્પન્ન હોતે હુએ અન્ય કિસી કારણસે
[–ભાવકર્મસે યા દ્રવ્યકર્મસે] ઉત્પન્ન નહીં હોતે.
પુનશ્ચ, જિસ પ્રકાર વહી સંસારી [જીવ] કારણભૂત હોકર કાર્યભૂત ઐસી ભાવકર્મરૂપ
આત્મપરિણામસંતતિ ઔર દ્રવ્યકર્મરૂપ પુદ્ગલપરિણામસંતતિ રચતા હુઆ કાર્યભૂત ઐસે વે–વે દેવ–
મનુષ્ય–તિર્યંચ–નારકકે રૂપ અપનેમેં ઉત્પન્ન કરતા હૈ, ઉસી પ્રકાર સિદ્ધકા રૂપ ભી [અપનેમેં] ઉત્પન્ન
કરતા હૈ–– ઐેસા નહીં હૈ; [ઔર] સિદ્ધ વાસ્તવમેં, દોનોં કર્મોંકા ક્ષય હોને પર, સ્વયં અપનેકો
[સિદ્ધરૂપસે] ઉત્પન્ન કરતે હુએ અન્ય કુછ ભી [ભાવદ્રવ્યકર્મસ્વરૂપ અથવા દેવાદિસ્વરૂપ કાર્ય] ઉત્પન્ન
નહીં કરતે.. ૩૬..
--------------------------------------------------------------------------
આત્મપરિણામસંતતિ = આત્માકે પરિણામોંકી પરમ્પરા.