kahānajainaśāstramālā] ṣaḍdravya–paṁcāstikāyavarṇan
nupapadyamānaṁ muktau jīvasya sadbhāvamāvedayatīti.. 37..
cedayadi jīvarāsī cedagabhāveṇ tiviheṇa.. 38..
cetayati jīvarāśiścetakabhāven trividhena.. 38..
cetayitr̥tvaguṇavyākhyeyam.
eke hi cetayitāraḥ prakr̥ṣṭataramohamalīmasen prakr̥ṣṭatarajñānāvaraṇamudritānubhāven ----------------------------------------------------------------------------- jīvadravyameṁ ananta ajñān aur kisīmeṁ sānta ajñān hai – yah sab, 1anyathā ghaṭit na hotā huā, mokṣameṁ jīvake sadbhāvako pragaṭ karatā hai.. 37..
anvayārthaḥ– [trividhen cetakabhāven] trividh cetakabhāv dvārā [ekaḥ jīvarāśiḥ] ek jīvarāśi [karmaṇāṁ phalam] karmoṁke phalako, [ekaḥ tu] ek jīvarāśi [kāryaṁ] kāryako [ath] aur [ekaḥ] ek jīvarāśi [jñānam] jñānako [cetayati] cetatī [–vedatī] hai. --------------------------------------------------------------------------
bhāv ghaṭit ho hī nahīṁ sakate. yadi mokṣameṁ jīvakā abhāv hī ho jātā ho to, [1] pratyek dravya dravyarūpase śāśvat hai–yah bāt kaise ghaṭit hogī? [2] pratyek dravya nitya rahakar usameṁ paryāyakā nāś hotā rahatā hai– yah bāt kaise ghaṭit hogī? [3–6] pratyek dravya sarvadā anāgat paryāyase bhāvya, sarvadā atīt paryāyase abhāvya, sarvadā parase śūnya aur sarvadā svase aśūnya hai– yah bāteṁ kaise ghaṭit hoṁgī? [7] kisī jīvadravyameṁ ananta jñān haie– yah bāt kaise ghaṭit hogī? aur [8] kisī jīvadravyameṁ sānta ajñān hai [arthāt jīvadravya nitya rahakar usameṁ ajñānapariṇāmakā anta ātā hai]– yah bāt kaise ghaṭit hogī? isaliye in āṭh bhāvoṁ dvārā mokṣameṁ jīvakā astitva siddha hotā hai.]
ko jīvarāśi ‘karmaphaḷ’ne, koī cete ‘jñān’ne. 38.