82
dvayorapyabhinnapradeśatvenaikakṣetratvāt, dvayorapyekasamayanirvr̥ttatvenaikakālatvāt, dvayorapyekasvabhāv– tvenaikabhāvatvāt. na caivamucyamānepyekasminnātmanyābhinibodhikādīnyanekāni jñānāni virudhyaṁte, dravyasya viśvarūpatvāt. dravyaṁ hi sahakramapravr̥ttānaṁtaguṇaparyāyādhāratayānaṁtarūpatvādekamapi viśva– rūpamabhidhīyat iti.. 43..
davvāṇaṁtiyamadhavā davvābhāvaṁ pakuvvaṁti.. 44..
dravyānaṁtyamathavā dravyābhāvaṁ prakr̥rvanti.. 44..
----------------------------------------------------------------------------- donoṁko ekadravyapanā hai, donoṁke abhinna pradeś honese donoṁko ekakṣetrapanā hai, donoṁ ek samayameeṁ race jāte honese donoṁko ekakālapanā hai, donoṁkā ek svabhāv honese donoṁko ekabhāvapanā hai. kintu aisā kahā jāne par bhī, ek ātmāmeṁ ābhinibodhik [–mati] ādi anek jñān virodh nahīṁ pāte, kyoṁki dravya viśvarūp hai. dravya vāstavameṁ sahavartī aur kramavartī aise ananta guṇoṁ tathā paryāyoṁkā ādhār honeke kāraṇ anantarūpavālā honese, ek hone par bhī, 1viśvarūp kahā jātā hai .. 43..
anvayārthaḥ– [yadi] yadi [dravyaṁ] dravya [guṇataḥ] guṇoṁse [anyat ca bhavati] anya [–bhinna] ho [guṇāḥ ca] aur guṇ [dravyataḥ anye] dravyase anya ho to [dravyānaṁtyam] dravyakī anantatā ho [athavā] athavā [dravyābhāvaṁ] dravyakā abhāv [prakurvanti] ho.
ṭīkāḥ– dravyakā guṇoṁse bhinnatva ho aur guṇoṁkā dravyase bhinnatva ho to doṣ ātā hai usakā yah kathan hai. -------------------------------------------------------------------------- 1. viśvarūp = anekarūpa. [ek dravya sahavartī ananta guṇoṁkā aur kramavartī ananta paryāyoṁkā ādhār honeke
anek jñānātmak honemeṁ virodh nahīṁ hai.]
to thāy dravya–anantatā vā thāy nāsti dravyanī. 44.