86
jānātītyananyatve‘pi. yathā prāṁśordevadattasya prāṁśurgaurityanyatve saṁsthānaṁ, tathā prāṁśorvr̥kṣasya prāṁśuḥ śākhābharo mūrtadravyasya mūrtā guṇā ityananyatve‘pi. yathaikasya devadattasya daś gāv jānātītyananyatve‘pi. yathā prāṁśordevadattasya prāṁśurgaurityanyatve saṁsthānaṁ, tathā prāṁśorvr̥kṣasya prāṁśuḥ śākhābharo mūrtadravyasya mūrtā guṇā ityananyatve‘pi. yathaikasya devadattasya daś gāv ityanyatve saṁkhyā, tathaikasya vr̥kṣasya daś śākhāḥ ekasya dravyasyānaṁtā guṇā ityananyatve‘pi. yathā goṣṭhe gāv ityanyatve viṣayaḥ, tathā vr̥kṣe śākhāḥ dravye guṇā ityananyatve‘pi. tato na vyapadeśādayo dravyaguṇānāṁ vastutven bhedaṁ sādhayaṁtīti.. 46..
ṇāṇaṁ dhaṇaṁ ca kuvvadi dhaṇiṇaṁ jah ṇāṇiṇaṁ ca duvidhehiṁ. bhaṇṇaṁti tah pudhattaṁ eyattaṁ cāvi taccaṇhū.. 47..
bhaṇaṁti tathā pr̥thaktvamekatvaṁ cāpi tattvajñāḥ.. 47..
----------------------------------------------------------------------------- gāyeṁ, aise anyapanemeṁ saṁkhyā hotī hai, usī prakār ‘ek vr̥kṣakī das śākhāyeṁ’, ‘ek dravyake ananta guṇ’ aise ananyapanemeṁ bhī [saṁkhyā] hotī hai. jis prakār ‘bāṛee meṁ gāyeṁ’ aise anyapanemeṁ viṣay [– ādhār] hotā hai, usī prakār ‘vr̥kṣameṁ śākhāyeṁ’, ‘dravyameṁ guṇ’ aise ananyapanemeṁ bhī [viṣay] hotā hai. isaliye [aisā samajhanā cāhiye ki] vyapadeś ādi, dravya–guṇoṁmeṁ vasturūpase bhed siddha nahīṁ karate.. 46..
anvayārthaḥ– [yathā] jis prakār [dhanaṁ] dhan [ca] aur [jñānaṁ] jñān [dhaninaṁ] [puruṣako] ‘dhanī’ [ca] aur [jñāninaṁ] ‘jñānī’ [karoti] karate haiṁ– [dvividhābhyām bhaṇaṁti] aise do prakārase kahā jātā hai, [tathā] usī prakār [tattvajñāḥ] tattvajña [pr̥thaktvam] pr̥thaktva [ca api] tathā [ekatvam] ekatvako kahate haiṁ. --------------------------------------------------------------------------
te rīt tattvajño kahe ekatva tem pr̥thaktvane. 47.