sādhayatyeva. siddhe caivamajñānen sahaikatve jñānenāpi sahaikatvamavaśyaṁ sidhyatīti.. 49..
tamhā davvaguṇāṇaṁ ajudā siddhi tti ṇiddiṭhṭhā.. 50..
tasmādrravyaguṇānāṁ ayutā siddhiriti nirdiṣṭā.. 50..
samavāyasya padārthāntaratvanirāso‘yam.
-----------------------------------------------------------------------------
bhāvārthaḥ– ātmāko aur jñānako ekatva hai aisā yahān̐ yuktise samajhāyā hai.
praśnaḥ– chadmasthadaśāmeṁ jīvako mātra alpajñān hī hotā hai aur kevalīdaśāmeṁ to paripūrṇa jñān– kevalajñān hotā hai; isaliye vahān̐ to kevalībhagavānako jñānakā samavāy [–kevalajñānakā saṁyog] huā na?
uttaraḥ– nahīṁ, aisā nahīṁ hai. jīvako aur jñānaguṇako sadaiv ekatva hai, abhinnatā hai. chadmasthadaśāmeṁ bhī us abhinna jñānaguṇameṁ śaktirūpase kevalajñān hotā hai. kevalīdaśāmeṁ, us abhinna jñānaguṇameṁ śaktirūpase sthit kevalajñān vyakta hotā hai; kevalajñān kahīṁ bāharase ākar kevalībhagavānake ātmāke sāth samavāyako prāpta hotā ho aisā nahīṁ hai. chadmasthadaśāmeṁ aur kevalīdaśāmeṁ jo jñānakā antar dikhāī detā hai vah mātra śakti–vyaktirūp antar samajhanā cāhiye.. 49..
anvayārthaḥ– [samavartitvaṁ samavāyaḥ] samavartīpanā vah samavāy hai; [apr̥thagbhūtatvam] vahī, apr̥thakpanā [ca] aur [ayutasiddhatvam] ayutasiddhapanā hai. [tasmāt] isaliye [dravyaguṇānām] dravya aur guṇoṁkī [ayutā siddhiḥ iti] ayutasiddhi [nirdiṣṭā] [jinoṁne] kahī hai. --------------------------------------------------------------------------
te kāraṇe bhākhī ayutasiddhi guṇo ne dravyane. 50.
90