Panchastikay Sangrah-Hindi (iso15919 transliteration). Gatha: 54.

< Previous Page   Next Page >


Page 95 of 264
PDF/HTML Page 124 of 293

 

kahānajainaśāstramālā] ṣaḍdravya–paṁcāstikāyavarṇan

[
95

evaṁ sado viṇāso asado jīvassa hoi uppādo.
idi jiṇavarehiṁ bhaṇidaṁ
aṇṇoṇṇaviruddhamaviruddhaṁ.. 54..

evaṁ sato vināśo‘sato jīvasya bhavatyutpādaḥ.
iti jinavarairbhaṇitamanyo‘nyaviruddhamaviruddham.. 54..

jīvasya bhāvavaśātsādisanidhanatve sādyanidhanatve ca virodhaparihāro‘yam.

evaṁ hi pañcabhirbhāvaiḥ svayaṁ pariṇamamānasyāsya jīvasya kadācidaudayikenaiken manuṣyatvādilakṣaṇen bhāven sato vināśastathāpareṇaudayikenaiv devatvādilakṣaṇen bhāven asat utpādo bhavatyeva. etacca ‘na sato vināśo nāsat utpād’ iti pūrvoktasūtreṇ sah viruddhamapi na viruddham; yato jīvasya dravyārthikanayādeśen na satpraṇāśo nāsadutpādaḥ, tasyaiv paryāyārthikanayādeśen satpraṇāśo‘sadutpādaśca. na caitadanupapannam, nitye jale kallolānām–nityatvadarśanāditi.. 54.. -----------------------------------------------------------------------------

gāthā 54

anvayārthaḥ– [evaṁ] is prakār [jīvasya] jīvako [sataḥ vināśaḥ] satkā vināś aur [asataḥ utpādaḥ] asatkā utpād [bhavati] hotā hai– [iti] aisā [jinavaraiḥ bhaṇitam] jinavaroṁne kahā hai, [anyonyaviruddham] jo ki anyonya viruddha [19 vīṁ gāthāke kathanake sāth virodhavālā] tathāpi [aviruddham] aviruddha hai.

ṭīkāḥ– yah, jīvako bhāvavaśāt [audayik ādi bhāvoṁke kāraṇ] sādi–sāṁtapanā aur anādi–anantapanā honemeṁ virodhakā parihār hai.

is prakār vāstavameṁ pān̐c bhāvarūpase svayaṁ pariṇamit honevāle is jīvako kadācit audayik aise ek manuṣyatvādisvarūp bhāvakī apekṣāse satkā vināś aur audayik hī aise dūsare devatvādisvarūp bhāvakī apekṣāse asatkā utpād hotā hī hai. aur yah [kathan] ‘satkā vināś nahīṁ hai tathā asatkā utpād nahīṁ hai’ aise pūrvokta sūtrake [–19vīṁ gāthāke] sāth virodhavālā hone par bhī [vāstavameṁ] virodhavālā nahīṁ hai; kyoṁki jīvako dravyārthikanayake kathanase satkā nāś nahīṁ hai aur asatkā utpād nahīṁ hai tathā usīko paryāyārthikanayake kathanase satkā nāś hai aur asatkā utpād hai. aur yah 1anupapanna nahīṁ hai, kyoṁki nitya aise jalameṁ kalloloṁkā anityapanā dikhāī detā hai. -------------------------------------------------------------------------- yahān̐ ‘sādi’ke badale ‘anādi’ honā cāhiye aisā lagatā hai; isaliye gujarātīmeṁ ‘anādi’ aisā anuvād

kiyā hai.

e rīt sat–vyay ne asat–utpād jīvane hoy che
–bhākhyuṁ jine, je pūrva–apar viruddha paṇ aviruddha che. 54.

1.anupapanna = ayukta; asaṁgat; aghaṭit; na ho sake aisā.