niścayen sukhaduḥkharūpātmapariṇāmānāṁ vyavahāreṇeṣṭā–niṣṭaviṣayāṇāṁ nimittamātratvātpudgalakāyāḥ sukhaduḥkharūpaṁ phalaṁ prayacchanti. jīvāśca niścayen nimittamātrabhutadravyakarmanirvartitasukhaduḥkharūpātmapariṇāmānāṁ vyavahāreṇ ----------------------------------------------------------------------------- nimittamātra honekī apekṣāse niścayase, aur īṣṭāniṣṭa viṣayoṁke nimittamātra honekī apekṣāse vyavahārase sukhaduḥkharūp phal dete haiṁ; tathā jīv nimittamātrabhūt dravyakarmase niṣpanna honevāle sukhaduḥkharūp ātmapariṇāmoṁko bhoktā honekī apekṣāse niścayase, aur [nimittamātrabhūt] dravyakarmake udayase sampādit īṣṭāniṣṭa viṣayoṁke bhoktā honekī apekṣāse vyavahārase, usaprakārakā [sukhaduḥkharūp] phal bhogate haiṁ [arthāt niścayase sukhaduḥkhapariṇāmarūp aur vyavahārase īṣṭāniṣṭā viṣayarūp phal bhogate haiṁ]. -------------------------------------------------------------------------- [1] sukhaduḥkhapariṇāmoṁmeṁ tathā [2] īṣṭāniṣṭa viṣayoṁke saṁyogameṁ śubhāśubh karma nimittabhūt hote haiṁ, isaliye un
viṣayarūp phal ‘denevālā’ ’’ [upacārase] kahā jā sakatā hai. ab, [1] sukhaduḥkhapariṇām to jīvakī
apanī hī paryāyarūp honese jīv sukhaduḥkhapariṇāmako to ‘niścayase’ bhogatā haiṁ, aur isaliye
sukhaduḥkhapariṇāmameṁ nimittabhūt vartate hue śubhāśubh karmoṁmeṁ bhī [–jinheṁṁ ‘‘sukhaduḥkhapariṇāmarūp phal
denevālā’’ kahā thā unameṁ bhī] us apekṣāse aisā kahā jā sakatā haie ki ‘‘ve jīvako ‘niścayase’
sukhaduḥkhapariṇāmarūp phal dete haiṁ;’’ tathā [2] īṣṭāniṣṭa viṣay to jīvase bilakul bhinna honese jīv īṣṭāniṣṭa
viṣayoṁko to ‘vyavahārase’ bhogatā haiṁ, aur isaliye īṣṭāniṣṭa viṣayoṁmeṁ nimittabhūt vartate hue śubhāśubh karmoṁmeṁ
bhī [–jinheṁṁ ‘‘īṣṭāniṣṭa viṣayarūp phal denevālā ’’ kahā thā unameṁ bhī ] us apekṣāse aisā kahā jā
sakatā haie ki ‘‘ve jīvako ‘vyavahārase’ īṣṭāniṣṭa viṣayarūp phal dete haiṁ.’’
jīvase bilkul bhinna haiṁ.’ parantu yahān̐ kahe hue niścayarūpase bhaṁgase aisā nahīṁ samajhanā cāhiye ki ‘paudgalik
karma jīvako vāstavameṁ phal detā hai aur jīv vāstavameṁ karmake diye hue phalako bhogatā hai.’
bhoge to donoṁ dravya ek ho jāyeṁ. yahān̐ yah dhyān rakhanā khās āvaśyak hai ki ṭīkāke pahale pairemeṁ sampūrṇa
gāthāke kathanakā sār kahate hue śrī ṭīkākār ācāryadev svayaṁ hī jīvako karma dvārā diye gaye phalakā
upabhog vyavahārase hī kahā hai, niścayase nahīṁ.
sukhaduḥkhake do artha hote haiḥ [1] sukhaduḥkhapariṇām, aur [2] īṣṭāniṣṭa viṣaya. jahān̐ ‘niścayase’ kahā hai vahān̐
aisā artha samajhanā cahiye.
112