Panchastikay Sangrah-Hindi (iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 127 of 264
PDF/HTML Page 156 of 293

 

kahānajainaśāstramālā] ṣaḍdravya–paṁcāstikāyavarṇan

[
127

kiṁ ca svabhāvanirvr̥ttābhirevānaṁtaparamāṇumayībhiḥ śabdayogyavargaṇābhiranyonyamanupraviśya samaṁtato‘bhivyāpya pūrite‘pi sakale loke. yatra yatra bahiraṅgakāraṇasāmagrī samadeti tatra tatra tāḥ śabdatvenasvayaṁ vyapariṇamaṁt iti śabdasya niyatamutpādyatvāt skaṁdhaprabhavatvamiti.. 79.. ----------------------------------------------------------------------------- honese vah skandhajanya haiṁ, kyoṁki mahāskandha paraspar ṭakarānese śabda utpanna hotā hai. punaśca yah bāt viśeṣ samajhāī jātī haiḥ– ekadūsaremeṁ praviṣṭa hokar sarvatra vyāpta hokar sthit aisī jo svabhāvaniṣpanna hī [–apane svabhāvase hī nirmitta], anantaparamāṇumayī śabdayogya–vargaṇāoṁse samasta lok bharapūr hone par bhī jahān̐–jahān̐ bahiraṁgakāraṇ sāmagrī udit hotī hai vahān̐–vahān̐ ve vargaṇāen̐ vah 3skandhajanya hai.. 79.. --------------------------------------------------------------------------

athavā nimnoktānusār bhī śabdake do prakār haiṁḥ– [1] bhāṣātmak aur [2] abhāṣātmaka. unameṁ bhāṣātmak

śabda dvividh haiṁṁ – akṣarātmak aur anakṣarātmaka. saṁskr̥taprākr̥tādibhāṣārūpase vah akṣarātmak haiṁ aur
dvīṁndriyādik jīvoṁke śabdarūp tathā [kevalībhagavānakī] divya dhvanirūpase vah anakṣarātmak haiṁ. abhāṣātmak
śabda bhī dvividh haiṁ – prāyogik aur vaiśrisika. vīṇā, ḍhol, jhāṁjh, baṁsarī ādise utpanna hotā huā
prāyogik hai aur meghādise utpanna hotā huā vaiśrasik hai.

kisī bhī prakārakā śabda ho kintu sarva śabdoṁkā upādānakāraṇ lokameṁ sarvatra vyāpta śabdayogya vargaṇāen̐ hī

haie; ve vargaṇāen̐ hī svayamev śabdarūpase pariṇamit hotī haiṁ, jībh–ḍhol–medh ādi mātra nimittabhūt haiṁ.

1śabdarūpase svayaṁ pariṇamit hotī haiṁ; is prakār śabda nityatarūpase [avaśya] 2utpādya hai; isaliye

1. śabdake do prakār haiṁḥ [1] prāyogik aur [2] vaiśrasika. puruṣādike prayogase utpanna honevāle śabda vah prāyogik haiṁ aur meghādise utpanna honevāle śabda vaiśrasik haiṁ.


2. utpādya=utpanna karāne yogya; jisakī utpattimeṁ anya koī nimitta hotā hai aisā.

3. skandhajanya=skandhoṁ dvārā utpanna ho aisāḥ jisakī utpattimeṁ skandha nimitta hote haiṁ aisā. [samasta lokameṁ
sarvatra vyāpta anantaparamāṇumayī śabdayogya vargaṇāen̐ svayamev śabdarūp pariṇamit hone par bhī vāyu–galā–tāluṁ–
jivhā–oṣṭha, dyaṁṭā–mogarī ādi mahāskandhoṁkā ṭakarānā vah bahiraṁgakāraṇasāmagrī hai arthāt śabdarūp
pariṇamanameṁ ve mahāskandha nimittabhūt haiṁ isaliye us apekṣāse [nimitta–apekṣāse] śabdako vyavahārase
skandhajanya kahā jātā hai.]