Panchastikay Sangrah-Hindi (iso15919 transliteration). Gatha: 82.

< Previous Page   Next Page >


Page 131 of 264
PDF/HTML Page 160 of 293

 

kahānajainaśāstramālā] ṣaḍdravya–paṁcāstikāyavarṇan

[
131

pañcānāṁ varṇaparyāyāṇāmanyatamenaikenaikadā varṇo vartate. ubhayorgaṁdhaparyāyayoranyatareṇaikenaikadā gaṁdho vartate. caturṇāṁ śītasnigdhaśītarūkṣoṣṇasnigdhoṣṇarūkṣarūpāṇāṁ sparśaparyāyadvaṁdvānāmanyatamenaikenaikadā sparśo vartate. evamayamuktaguṇavr̥ttiḥ paramāṇuḥ śabdaskaṁdhapariṇatiśaktisvabhāvāt śabdakāraṇam. ekapradeśatven śabdaparyāyapariṇativr̥ttyabhāvādaśabdaḥ. snigdharūkṣatvapratyayabaṁdhavaśādanekaparamāṇvek– tvapariṇatirūpaskaṁdhāṁtarito‘pi svabhāvamaparityajannupāttasaṁkhyatvādek ev dravyamiti.. 81..

uvabhojjamiṁdiehiṁ ya iṁdiyakāyā maṇo ya kammāṇi.
jaṁ havadi muttamaṇṇaṁ taṁ savvaṁ puggalaṁ jāṇe.. 82..
upabhogyamindriyaiścendriyakāyā manaśca karmāṇi.
yadbhavati mūrtamanyat tatsarvaṁ pudgalaṁ jānīyāt.. 82..

----------------------------------------------------------------------------- do gaṁdhaparyāyoṁmeṁse ek samay kisī ek [gaṁdhaparyāy] sahit gaṁdh vartatā hai; śīt–snigdha, śīt–rūkṣa, uṣṇa–snigdha aur uṣṇa–rūkṣa in cār sparśaparyāyoṁke yugalameṁse ek samay kisī ek yugak sahit sparśa vartatā hai. is prakār jisameṁ guṇoṁkā vartan [–astitva] kahā gayā hai aisā yah paramāṇu śabdaskaṁdharūpase pariṇamit hone kī śaktirūp svabhāvavālā honese śabdakā kāraṇ hai; ekapradeśī honeke kāraṇ śabdaparyāyarūp pariṇati nahī vartatī honese aśabda hai; aur 1snigdha–rūkṣatvake kāraṇ bandha honese anek paramāṇuoṁkī ekatvapariṇatirūp skandhake bhītar rahā ho tathāpi svabhāvako nahīṁ choṛatā huā, saṁkhyāko prāpta honese [arthāt paripūrṇa ekake rūpameṁ pr̥thak ginatīmeṁ ānese] 2akelā hī dravya hai.. 81..

gāthā 82

anvayārthaḥ– [indriyaiḥ upabhogyam ca] indriyoṁṁ dvārā upabhogya viṣay, [indriyakāyāḥ] indriyān̐, śarīr, [manaḥ] man, [karmāṇi] karma [ca] aur [anyat yat] anya jo kuch [mūrttaṁ bhavati] mūrta ho [tat sarvaṁ] vah sab [pudgalaṁ jānīyāt] pudgal jāno. --------------------------------------------------------------------------


indriy vaḍe upabhogya, indriy, kāy, man ne karma je,
vaḷī anya je kaṁī mūrta te saghaḷuṁy pudgal jāṇaje. 82.

1. snigdha–rūkṣatva=cikanāī aur rūkṣatā.

2. yahān̐ aisā batalāyā hai ki skaṁdhameṁ bhī pratyek paramāṇu svayaṁ paripūrṇa hai, svataṁtra hai, parakī sahāyatāse rahit ,
aur apanese hī apane guṇaparyāyameṁ sthitahai.