dharmasya gatihetutve draṣṭāṁto‘yam.
ythodakaṁ svayamagacchadagamayacca svayamev gacchatāṁ matsyānāmudāsīnāvinābhūtasahāy– kāraṇamātratven gamanamanugr̥hṇāti, tathā dharmo‘pi svayamagacchan agamayaṁśca svayamev gacchatāṁ jīvapudgalānāmudāsīnāvinābhūtasahāyakāraṇamātratven gamanamunagr̥hṇāti iti..85..
ṭhidikiriyājuttāṇaṁ kāraṇabhūdaṁ tu puḍhavīva.. 86..
sthitikriyāyuktānāṁ kāraṇabhūtaṁ tu pr̥thivīva.. 86..
-----------------------------------------------------------------------------
ṭīkāḥ– yah, dharmake gatihetutvakā draṣṭānta hai.
jis prakār pānī svayaṁ gaman na karatā huā aur [parako] gaman na karātā huā, svayamev gaman karatī huī machaliyoṁko udāsīn avinābhāvī sahāyarūp kāraṇamātrarūpase gamanameṁ anugrah karatā hai, usī prakār dharma [dharmāstikāy] bhī svayaṁ gaman na karatā huā air [parako] gaman na karātā huā, svayamev gaman karate hue jīv–pudgaloṁko udāsīn avinābhāvī sahāyarūp kāraṇamātrarūpase gamanameṁ anugrah karatā hai.. 85..
anvayārthaḥ– [yathā] jis prakār [dharmadravyaṁ bhavati] dharmadravya hai [tathā] usī prakār [adharmākhyam dravyam] adharma nāmakā dravya bhī [jānīhi] jāno; [tat tu] parantu vah [gatikriyāyuktako kāraṇabhūt honeke badale] [sthitikriyāyuktānām] sthitikriyāyuktako [pr̥thivī iv] pr̥thvīkī bhān̐ti [kāraṇabhūtam] kāraṇabhūt hai [arthāt sthitikriyāpariṇat jīv–pudgaloṁko nimittabhūt hai].
-------------------------------------------------------------------------- gamanameṁ anugrah karanā arthāt gamanameṁ udāsīn avinābhāvī sahāyarūp [nimittarūp] kāraṇamātra honā.
paṇ dravya ā che pr̥thvī māphak hetu thitipariṇamitane. 86.
136