Panchastikay Sangrah-Hindi (iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 138 of 264
PDF/HTML Page 167 of 293

 

] paṁcāstikāyasaṁgrah
[bhagavānaśrīkundakunda

dharmādharmasadbhāve hetūpanyāso‘yam

dharmādharmau vidyete. lokālokavibhāgānyathānupapatteḥ. jīvādisarvapadārthānāmekatra vr̥ttirūpo lokaḥ. śuddhaikākāśavr̥ttirūpo‘lokaḥ. tatra jīvapudgalau svarasat ev gatitatpūrva–sthitipariṇāmāpannau. tayoryadi gatipariṇāmaṁ tatpūrvasthitipariṇāmaṁ vā svayamanubhavatorbahiraṅgahetū dharmādharmo na bhavetām, tadā tayornirargalagatisthitipariṇāmatvādaloke‘pi vr̥ttiḥ ken vāryeta. tato na lokālokavibhāgaḥ sidhyeta. dharmādharmayostu jīvapudgalayorgatitatpūrvasthityorbahiraṅgahetutven sadbhāve‘bhyupagamyamāne lokālokavibhāgo jāyat iti. kiñca dharmādharmo dvāvapi parasparaṁ pr̥thagbhūtāstitvanirvr̥ttatvādvibhaktau. ekakṣetrāvagāḍhatvādabhiktau. niṣkriyatven sakalalokavartino– rjīvapudgalayorgatisthityupagrahakaraṇāllokamātrāviti.. 87.. -----------------------------------------------------------------------------

ṭīkāḥ– yah, dharma aur adharmake sadbhāvakī siddhi liye hetu darśāyā gayā hai.

dharma aur adharma vidyamān hai, kyoṁki lok aur alokakā vibhāg anyathā nahīṁ ban sakatā. jīvādi sarva padārthoṁke ekatra–astitvarūp lok hai; śuddha ek ākāśake astitvarūp alok hai. vahān̐, jīv aur pudgal svarasase hī [svabhāvase hī] gatipariṇāmako tathā gatipūrvak sthitipariṇāmako prāpta hote haiṁ. yadi gatipariṇām athavā gatipūrvak sthitipariṇāmakā svayaṁ anubhav karanevāle un jīv–pudgalako bahiraṁg hetu dharma aur adharma na ho, to jīv–pudgalake nirargal gatipariṇām aur sthitipariṇām honese alokameṁ bhī unakā [jīv –pudgalakā] honā kisase nivārā jā sakatā hai? [kisīse nahīṁ nivārā jā sakatā.] isaliye lok aur alokakā vibhāg siddha nahīṁ hotā. parantu yadi jīv–pudgalakī gatike aur gatipūrvak sthitike bahiraṁg hetuoṁṁke rūpameṁ dharma aur adharmakā sadbhāv svīkār kiyā jāye to lok aur alokakā vibhāg [siddha] hotā hai . [isaliye dharma aur adharma vidyamān hai.] aur [unake sambandhameṁ viśeṣ vivaraṇ yah hai ki], dharma aur adharma donoṁ paraspar pr̥thagbhūt astitvase niṣpanna honese vibhakta [bhinna] haiṁ; ekakṣetrāvagāhī honese avibhakta [abhinna] haiṁ; samasta lokameṁ vidyamān jīv –pudgaloṁko gatisthitimeṁ niṣkriyarūpase anugrah karate haiṁ isaliye [–nimittarūp hote haiṁ isaliye] lokapramāṇ haiṁ.. 87.. -------------------------------------------------------------------------- nirargal=niraṁkuś; amaryādita.

138