kahānajainaśāstramālā] ṣaḍdravya–paṁcāstikāyavarṇan
ath cūlikā.
muttaṁ puggaladavvaṁ jīvo khalu cedaṇo tesu.. 97..
mūrtaṁ pudgaladravyaṁ jīvaḥ khalu cetanasteṣu.. 97..
atra dravyāṇāṁ mūrtāmūrtatvaṁ cetanācetanatvaṁ coktam.
sparśarasagaṁdhavarṇasadbhāvasvabhāvaṁ mūrtaṁ, sparśarasagaṁdhavarṇābhāvasvabhāvamamūrtam. caitanyasadbhāv–svabhāvaṁ cetanaṁ, caitanyābhāvasvabhāvamacetanam. tatrāmūrtamākāśaṁ, amūrtaḥ kālaḥ, amūrtaḥ svarūpeṇ jīvaḥ pararūpāveśānmūrto‘pi amūrto dharmaḥ amūrtā‘dharmaḥ, mūrtaḥ pudgal evaik iti. acetanamākāśaṁ, -----------------------------------------------------------------------------
anvayārthaḥ– [ākāśakālajīvāḥ] ākāś, kāl jīv, [dharmādharmau ca] dharma aur adharma [mūrtiparihīnāḥ] amūrta hai, [pudgaladravyaṁ mūrtaṁ] pudgaladravya mūrta hai. [teṣu] unameṁ [jīvaḥ] jīv [khalu] vāstavameṁ [cetanaḥ] cetan hai.
ṭīkāḥ– yahān̐ dravyoṁkā mūrtomūrtapanā [–mūrtapanā athavā amūrtapanā] aur cetanācetanapanā [– cetanapanā athavā acetanapanā] kahā gayā hai.
sparśa–ras–gaṁdh–varṇakā sadbhāv jisakā svabhāv hai vah mūrta hai; sparśa–ras–gaṁdh–varṇakā abhāv jisakā svabhāv hai vah amūrta hai. caitanyakā sadbhāv jisakā svabhāv hai vah cetan hai; caitanyakā abhāv jisakā svabhāv hai vah acetan hai. vahān̐ ākāś amūrta hai, kāl amūrta hai, jīv svarūpase amūrta hai, -------------------------------------------------------------------------- 1. cūlikā=śāstrameṁ jisakā kathan na huā ho usakā vyākhyān karanā athavā jisakā kathan ho cukā ho usakā
che mūrta pudgaladravyaḥ temāṁ jīv che cetan khare. 97.