Panchastikay Sangrah-Hindi (iso15919 transliteration). Gatha: 98.

< Previous Page   Next Page >


Page 150 of 264
PDF/HTML Page 179 of 293

 

] paṁcāstikāyasaṁgrah
[bhagavānaśrīkundakunda

150

acetanaḥ kālaḥ acetano dharmaḥ acetano‘dharmaḥ acetanaḥ pudgalaḥ, cetano jīv evaik iti.. 97..

jīvā puggalakāyā sah sakkiriyā havaṁti ṇa ya sesā.
puggalakaraṇā jīvā khaṁdhā khalu kālakaraṇā du.. 98..
jīvāḥ pudgalakāyāḥ sah sakriyā bhavanti na ca śeṣāḥ.
pudgalakaraṇā jīvāḥ skaṁdhā khalu kālakaraṇāstu.. 98..

atra sakriyaniṣkriyatvamuktam. pradeśāṁtaraprāptihetuḥ parispaṁdanarūpaparyāyaḥ kriyā. tatra sakriyā bahiraṅgasādhanen sahabhūtāḥ jīvāḥ, sakriyā bahiraṅgasādhanen sahabhūtāḥ pudgalāḥ. niṣkriyamākāśaṁ, niṣkriyo dharmaḥ, niṣkriyo‘dharmaḥ, niṣkriyaḥ kālaḥ. jīvānāṁ sakriyatvasya bahiraṅga– sādhanaṁ karmanokarmopacayarūpāḥ pudgalā iti te pudgalakaraṇāḥ. -----------------------------------------------------------------------------

pararūpameṁ 1praveś dvārā [–mūrtadravyake saṁyogakī apekṣāse] mūrta bhī hai, dharma amūrta hai, adharma amūrta haie; pudgal hī ek mūrta hai. ākāś acetan hai, kāl acetan hai, dharma acetan hai, adharma acetan hai, pudgal acetan hai; jīv hī ek cetan hai.. 97..

gāthā 98

anvayārthaḥ– [sah jīvāḥ pudgalakāyāḥ] bāhya karaṇ sahit sthit jīv aur pudgal [sakriyāḥ bhavanti] sakriy hai, [na ca śeṣāḥ] śeṣ dravya sakriy nahīṁ haiṁ [niṣkriy haiṁ]; [jīvāḥ] jīv [pudgalakaraṇāḥ] pudgalakaraṇavāle [–jinheṁ sakriyapanemeṁ pudgal bahiraṁg sādhan ho aise] haiṁ[skaṁdhāḥ khalu kālakaraṇāḥ tu] aur skandha arthāt pudgal to kālakaraṇavāle [–jinheṁ sakriyapanemeṁ kāl bahiraṁg sādhan ho aise] haiṁ.

ṭīkāḥ– yahān̐ [dravyoṁṁkā] sakriy–niṣkriyapanā kahā gayā hai.

pradeśāntaraprāptikā hetu [–anya pradeśakī prāptikā kāraṇ] aisī jo parispaṁdarūp paryāy, vah kriyā hai. vahān̐, bahiraṁg sādhanake sāth rahanevāle jīv sakriy haiṁ; bahiraṁg sādhanake sāth rahanevāle pudgal sakriy haiṁ. ākāś niṣkriy hai; dharma niṣkriy hai; adharma niṣkriy hai ; kāl niṣkriy hai. -------------------------------------------------------------------------- 1. jīv niścayase amūrta–akhaṇḍa–ekapratibhāsamay honese amūrta hai, rāgādirahit sahajānanda jisakā ek svabhāv

hai aise ātmatattvakī bhāvanārahit jīv dvārā upārjit jo mūrta karma usake saṁsarga dvārā vyavahārase mūrta bhī hai.

jīv–pudgalo sahabhūt che sakriy, niṣkriy śeṣ che;
che kāl pudgalane karaṇ, pudgal karaṇ che jīvane. 98.