166
saṁvaraṇaṁ ṇijjaraṇaṁ baṁdho mokkho ya te aṭṭhā.. 108..
saṁvaranirjarabaṁdhā mokṣaśca te arthāḥ.. 108..
padārthānāṁ nāmasvarūpābhidhānametat.
jīvaḥ, ajīvaḥ, puṇyaṁ, pāpaṁ, āsravaḥ, saṁvaraḥ, nirjarā, baṁdhaḥ, mokṣa iti navapadārthānāṁ nāmāni. tatra caitanyalakṣaṇo jīvāstik eveh jīvaḥ. caitanyābhāvalakṣaṇo‘jīvaḥ. sa pañcadhā pūrvokta ev– pudgalāstikaḥ, dharmāstikaḥ, adharmāstikaḥ, ākāśāstikaḥ, kāladravyañceti. imau hi jīvājīvau pr̥thagbhūtāstitvanirvr̥ttatven -----------------------------------------------------------------------------
anvayārthaḥ– [jīvājīvau bhāvau] jīv aur ajīv–do bhāv [arthāt mūl padārtha] tathā [tayoḥ] un do ke [puṇyaṁ] puṇya, [pāpaṁ ca] pāp, [āsravaḥ] āsrav, [saṁvaranirjarabaṁdhaḥ] saṁvar, nirjarā, bandha [ca] aur [mokṣaḥ] mokṣa–[te arthāḥ ] vah [nav] padārtha haiṁ.
ṭīkāḥ– yah, padārthoṁke nām aur svarūpakā kathan hai.
jīv, ajīv, puṇya, pāp, āsrav, saṁvar, nirjarā, baṁdh, mokṣa–is prakār nav padārthoṁke nām haiṁ.
unameṁ, caitanya jisakā lakṣaṇ hai aisā jīvāstik hī [–jīvāstikāy hī] yahān̐ jīv hai. caitanyakā abhāv jisakā lakṣaṇ hai vah ajīv hai; vah [ajīv] pān̐c prakārase pahale kahā hī hai– pudgalāstik, dharmāstik, adharmāstik, ākāśāstik aur kāladravya. yah jīv aur ajīv [donoṁ] pr̥thak astitva dvārā niṣpanna honese bhinna jinake svabhāv haiṁ aise [do] mūl padārtha haiṁ . --------------------------------------------------------------------------
āsarav, saṁvar, nirjarā, vaḷī baṁdh, mokṣa–padārtha che. 108.