Panchastikay Sangrah-Hindi (iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 181 of 264
PDF/HTML Page 210 of 293

 

kahānajainaśāstramālā] navapadārthapūrvak–mokṣamārgaprapaṁcavarṇan

[
181

anyāsādhāraṇajīvakāryakhyāpanametat.

caitanyasvabhāvatvātkartr̥sthāyāḥ kriyāyāḥ jñapterdraśeśca jīv ev kartā, na tatsaṁbandhaḥ pudgalo, yathākāśādi. sukhābhilāṣakriyāyāḥ duḥkhodvegakriyāyāḥ svasaṁveditahitāhitanirvirtanakriyāyāśca caitanyavivartarūpasaṅkalpaprabhavatvātsa ev kartā, nānyaḥ. śubhāśubhākarmaphalabhūtāyā iṣṭāniṣṭa– viṣayopabhogakriyāyāśca sukhaduḥkhasvarūpasvapariṇāmakriyāyā iv sa ev kartā, nānyaḥ. etenāsādhāraṇakāryānumeyatvaṁ pudgalavyatiriktasyātmano dyotitamiti.. 122.. ----------------------------------------------------------------------------- hit–ahitako [śubh–aśubh bhāvoṁko] karatā hai [vā] aur [tayoḥ phalaṁ bhuṁkte] unake phalako bhogatā hai.

ṭīkāḥ– yah, anyase asādhāraṇ aise jīvakāryoṁkā kathan hai [arthāt anya dravyoṁse asādhāraṇ aise jo jīvake kārya ve yahān̐ darśāye haiṁ].

caitanyasvabhāvapaneke kāraṇ, kartr̥sthit [kartāmeṁ rahanevālī] kriyākā–jñapti tathā draśikā–jīv hī kartā hai; usake sambandhameṁ rahā huā pudgal usakā kartā nahīṁ hai, jis prakār ākāśādi nahīṁ hai usī prakāra. [caitanyasvabhāvake kāraṇ jānane aur dekhane kī kriyākā jīv hī kartā hai; jahān̐ jīv hai vahān̐ cār arūpī acetan dravya bhī haiṁ tathāpi ve jis prakār jānane aur dekhane kī kriyāke kartā nahīṁ hai usī prakār jīvake sāth sambandhameṁ rahe hue karma–nokarmarūp pudgal bhī us kriyāke kartā nahīṁ hai.] caitanyake vivartarūp [–parivartanarūp] saṁkalpakī utpatti [jīvameṁ] honeke kāraṇ, sukhakī abhilāṣārūp kriyākā, duḥkhake udvegarūp kriyākā tathā svasaṁvedit hit–ahitakī niṣpattirūp kriyākā [–apanese saṁcetan kiye jānevāle śubh–aśubh bhāvoṁko racanerūp kriyākā] jīv hī kartā hai; anya nahīṁ hai. śubhāśubh karmake phalabhūt iṣṭāniṣṭaviṣayopabhogakriyākā, sukh– duḥkhasvarūp svapariṇāmakriyākī bhān̐ti, jīv hī kartā hai; anya nahīṁ.

isase aisā samajhāyā ki [uparokta] asādhāraṇ kāryoṁ dvārā pudgalase bhinna aisā ātmā anumey [–anumān kar sakane yogya] hai. -------------------------------------------------------------------------- iṣṭāniṣṭa viṣay jisameṁ nimittabhūt hote haiṁ aise sukhaduḥkhapariṇāmoṁke upabhogarūp kriyāko jīv karatā hai

isaliye use iṣṭāniṣṭa viṣayoṁke upabhogarūp kriyākā kartā kahā jātā hai.