Panchastikay Sangrah-Hindi (iso15919 transliteration). Nirjara padarth ka vyakhyan Gatha: 144.

< Previous Page   Next Page >


Page 207 of 264
PDF/HTML Page 236 of 293

 

kahānajainaśāstramālā] navapadārthapūrvak–mokṣamārgaprapaṁcavarṇan

[
207

ath nirjarāpadārthavyākhyānam.

saṁvarajogehiṁ judo tavehiṁ jo ciṭṭhade bahuvihehiṁ.
kammāṇaṁ ṇijjaraṇaṁ bahugāṇaṁ
kuṇadi so ṇiyadaṁ.. 144..

saṁvarayogābhyāṁ yuktastapobhiryaśceṣṭate bahuvidhaiḥ.
karmaṇāṁ nirjaraṇaṁ bahukānāṁ karoti sa niyatam.. 144..

nirjarāsvarūpākhyānametat.

śubhāśubhapariṇāmanirodhaḥ saṁvaraḥ, śuddhopayogo yogaḥ. tābhyāṁ yuktastapobhiranaśanāvamaudarya– vr̥ttiparisaṁkhyānarasaparityāgaviviktaśayyāsanakāyakleśādibhedādbahiraṅgaiḥ prāyaścittavinayavaiyāvr̥ttya– svādhyāyavyutsargadhyānabhedādantaraṅgaiśca bahuvidhairyaśceṣṭate sa khalu -----------------------------------------------------------------------------

ab nirjarāpadārthakā vyākhyān hai.

gāthā 144

anvayārthaḥ– [saṁvarayogābhyām yuktaḥ] saṁvar aur yogase [śuddhopayogase] yukta aisā [yaḥ] jo

jīv [bahuvidhaiḥ tapobhiḥ ceṣṭate] bahuvidh tapoṁ sahit pravartatā hai, [saḥ] vah [niyatam] niyamase [bahukānām karmaṇām] anek karmoṁkī [nirjaraṇaṁ karoti] nirjarā karatā hai.

ṭīkāḥ– yah, nirjarāke svarūpakā kathan hai.

saṁvar arthāt śubhāśubh pariṇāmakā nirodh, aur yog arthāt śuddhopayog; unase [–saṁvar aur yogase] yukta aisā jo [puruṣ], anaśan, avamaudarya, vr̥ttiparisaṁkhyān, rasaparityāg, viviktaśayyāsan tathā kāyakleśādi bhedoṁvāle bahiraṁg tapoṁ sahit aur prāyaścitta, vinay, vaiyāvr̥ttya, svādhyāy, vyutsarga aur dhyān aise bhedoṁvāle aṁtaraṁg tapoṁ sahit–is prakār bahuvidh 1tapoṁ sahit -------------------------------------------------------------------------

1. jis jīvako sahajaśuddhasvarūpake pratapanarūp niścay–tap ho us jīvake, haṭh rahit vartate hue anaśanādisambandhī bhāvoṁko tap kahā jātā hai.
usameṁ vartatā huā śuddhirūp aṁś vah niścay–tap hai aur
śubhapanerūp aṁśako vyavahār–tap kahā jātā hai. [mithyādraṣṭiko niścay–
tap nahīṁ hai isaliye usake anaśanādisambandhī śubh bhāvoṁko vyavahār–tap bhī nahīṁ kahā jātā ; kyoṁki jahān̐
yathārtha tapakā sadbhāv hī nahīṁ hai, vahān̐ un śubh bhāvoṁmeṁ ārop kisakā kiyā jāve?]

je yog–saṁvarayukta jīv bahuvidh tapo sah pariṇame,
tene niyamathī nirjarā bahu karma kerī thāy che. 144.