tatsamāhito bhūtvā tyāgopādānavikalpaśūnyatvādviśrāntabhāvavyāpāraḥ suniḥprakampaḥ ayamātmāv–tiṣṭhate, tasmin tāvati kāle ayamevātmā jīvasvabhāvaniyatacaritatvānniścayen mokṣamārga ityucyate. ato niścayavyavahāramokṣamārgayoḥ sādhyasādhanabhāvo nitarāmupapanna.. 161.. -----------------------------------------------------------------------------
unase samāhit hokar, tyāgagrahaṇake vikalpase śūnyapaneke kāraṇ [bhedātmak] bhāvarūp vyāpār virām prāpta honese [arthāt bhedabhāvarūp–khaṁḍabhāvarūp vyāpār ruk jānese] suniṣkamparūpase rahatā hai, us kāl aur utane kāl tak yahī ātmā jīvasvabhāvameṁ niyat cāritrarūp honeke kāraṇ niścayase ‘mokṣamārga’ kahalātā hai. isaliye, niścayamokṣamārga aur vyavahāramokṣamārgako sādhya–sādhanapanā atyanta ghaṭatā hai.
bhāvārthaḥ– niścayamokṣamārga nij śuddhātmākī ruci, jñapti aur niścaḷ anubhūtirūp hai. usakā sādhak [arthāt niścayamokṣamārgakā vyavahār–sādhan] aisā jo bhedaratnatrayātmak vyavahāramokṣamārga use jīv kathaṁcit [–kisī prakār, nij udyamase] apane saṁvedanameṁ ānevālī avidyākī vāsanāke vilay dvārā prāpta hotā huā, jab guṇasthānarūp sopānake kramānusār nijaśuddhātmadravyakī bhāvanāse utpanna nityānandalakṣaṇavāle sukhāmr̥take rasāsvādakī tr̥ptirūp param kalāke anubhavake kāraṇ nijaśuddhātmāśrit niścayadarśanajñānacāritrarūpase abhedarūp pariṇamit hotā hai, tab niścayanayase bhinna sādhya–sādhanake abhāvake kāraṇ yah ātmā hī mokṣamārga hai. isaliye aisā siddha huā ki suvarṇa aur suvarṇapāṣāṇakī bhān̐ti niścayamokṣamārga aur vyavahāramokṣamārgako sādhya–sādhakapanā [vyavahāranayase] atyanta ghaṭit hotā hai.. 161.. -------------------------------------------------------------------------
punaśca, ‘niścayamokṣamārga aur vyavahāramokṣamārgako sādhya–sādhanapanā atyanta ghaṭit hotā hai’ aisā jo
‘chaṭhaveṁ guṇasthānameṁ vartanevāle śubh vikalpoṁko nahīṁ kintu chaṭhaveṁ guṇasthānameṁ vartanevāle śuddhike aṁśakoe aur
sātaveṁ guṇasthānayogya niścayamokṣamārgako vāstavameṁ sādhan–sādhyapanā hai.’ chaṭhaveṁ guṇasthānameṁ vartanevāle śuddhikā
aṁś barḥakar jab aur jitane kāl tak ugra śuddhike kāraṇ śubh vikalpoṁkā abhāv vartatā hai tab aur utane
kāl tak sātaveṁ guṇasthānayogya niścayamokṣamārga hotā hai.
236
1. unase = svabhāvabhūt samyagdarśan–jñān–cāritrase.
2. yahān̐ yah dhyānameṁ rakhaneyogya hai ki jīv vyavahāramokṣamārgako bhī anādi avidyākā nāś karake hī prāpta kar
sakatā hai; anādi avidyāke nāś honese pūrva to [arthāt niścayanayake–dravyārthikanayake–viṣayabhūt
śuddhātmasvarūpakā bhān karanese pūrva to] vyavahāramokṣamārga bhī nahīṁ hotā.