252
dvividhaṁ kil tātparyam–sūtratātparyaṁ śāstratātparyañceti. tatra sūtratātparyaṁ pratisūtramev pratipāditam. śāstratātparyaṁ tvidaṁ pratipādyate. asya khalu pārameśvarasya śāstrasya, sakalapuruṣārtha– sārabhūtamokṣatattvapratipattihetoḥ pañcāstikāyaṣaḍdravyasvarūpapratipādanenopadarśitasamastavastusva– bhāvasya, navapadārthaprapañcasūcanāviṣkr̥tabandhamokṣasaṁbandhibandhamokṣāyatanabandhamokṣavikalpasya, samyagā– veditaniścayavyavahārarūpamokṣamārgasya, sākṣanmokṣakāraṇabhūtaparamavītarāgatvaviśrāntasamastahr̥dayasya, paramārthato vītarāgatvamev tātparyamiti. tadidaṁ vītarāgatvaṁ vyavahāraniścayāvirodhenaivānugamyamānaṁ bhavati samīhitasiddhaye -----------------------------------------------------------------------------
tātparya dvividh hotā haiḥ 1sūtratātparya aur śāstratātparya. usameṁ, sūtratātparya pratyek sūtrameṁ [pratyek gāthāmeṁ] pratipādit kiyā gayā hai ; aur śāstratātparya ab pratipādit kiyā jātā haiḥ–
sarva ṣaḍdravyake svarūpake pratipādan dvārā samasta vastukā svabhāv darśāyā gayā hai, nav padārthake vistr̥t kathan dvārā jisameṁ bandha–mokṣake sambandhī [svāmī], bandha–mokṣake āyatan [sthān] aur bandha– mokṣake vikalpa [bhed] pragaṭ kie gae haiṁ, niścay–vyavahārarūp mokṣamārgakā jisameṁ samyak nirūpaṇ kiyā gayā hai tathā sākṣāt mokṣake kāraṇabhūt paramavītarāgapanemeṁ jisakā samasta hr̥day sthit hai–aise is sacamuc 3pārameśvar śāstrakā, paramārthase vītarāgapanā hī tātparya hai.
so is vītarāgapanekā vyavahār–niścayake virodh dvārā hī anusaraṇ kiyā jāe to iṣṭasiddhi hotī hai, parantu anyathā nahīṁ [arthāt vyavahār aur niścayakī susaṁgatatā rahe is prakār vītarāgapanekā anusaraṇ kiyā jāe tabhī icchitakī siddhi hotī hai, ------------------------------------------------------------------------- 1. pratyek gāthāsūtrakā tātparya so sūtratātparya hai aur sampūrṇa śāstrakā tātparya soe śāstratātparya hai. 2. puruṣārtha = puruṣ–artha; puruṣ–prayojana. [puruṣārthake cār vibhāg kie jāte haiṁḥ dharma, artha, kām aur mokṣa;
3. pārameśvar = parameśvarake; jinabhagavānake; bhāgavat; daivī; pavitra. 4. chaṭhaveṁ guṇasthānameṁ muniyogya śuddhapariṇatikā nirantar honā tathā mahāvratādisambandhī śubhabhāvoṁkā yathāyogyarūpase
śuddhapariṇati nirantar honā tathā deśavratādisambandhī śubhabhāvoṁkā yathāyogyarūpase honā vah bhī niścay–vyavahārake
avirodhakā udāharaṇ hai.