Panchastikay Sangrah-Hindi (iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 15 of 264
PDF/HTML Page 44 of 293

 

background image
kahānajainaśāstramālā] ṣaḍdravya–paṁcāstikāyavarṇan
[
15
na caitadāṅkayam pudgalādanyeṣāmamūrtarrtvādavibhājyānāṁ sāvayavatvakalpanamanyāyyam. draśyat
evāvibhājye‘pi vihāy–sīdaṁ ghaṭākāśamidamaghaṭākāśamiti vibhāgakalpanam. yadi tatra vibhāgo na
kalpet tadā yadev ghaṭākāśaṁ tadevāghaṭākāśaṁ syāt. na ca tadiṣṭam. tataḥ kālāṇubhyo‘nyatra sarveṣāṁ
kāyatvākhyaṁ sāvayavatvamavaseyam. trailokyarūpeṇ niṣpannatvamapi teṣāmastikāyatvasādhanaparamupanyastam.
tathā ca–trayāṇāmūrdhvā‘dhomadhyalokānāmutpādavyayadhrauvyavantastadviśeṣātmakā bhāvā bhavantasteṣāṁ mūl–
-----------------------------------------------------------------------------

ab, [unheṁ] kāyatva kis prakār hai usakā upadeś kiyā jātā haiḥ– jīv, pudgal, dharma,
adharma, aur ākāś yah padārtha 1avayavī haiṁ. pradeś nāmake unake jo avayav haiṁ ve bhī paraspar
vyatirekavāle honese 2paryāyeṁ kahalātī hai. unake sāth un [pān̐c] padārthoṁko ananyapanā honese
kāyatvasiddhi ghaṭit hotī hai. paramāṇu [vyakti–apekṣāse] 3niravayav honepar bhī unako sāvayavapanekī
śaktikā sadbhāv honese kāyatvasiddhi 4nirapavād hai. vahān̐ aisī āśaṁkā karanā yogya nahīṁ hai ki
pudgalake atirikta anya padārtha amūrtapaneke kāraṇ 5avibhājya honese unake sāvayavapanekī kalpanā
nyāy viruddha [anucit] hai. ākāś avibhājya honepar bhī usameṁ ‘yah ghaṭākāś hai, yah aghaṭākāś
[ paṭākāś] hai’ aisī vibhāgakalpanā draṣṭigocar hotī hī hai. yadi vahān̐ [kathaṁcit] vibhāgakī
kalpanā na kī jāye to jo ghaṭākāś haie vahī [sarvathā] aghaṭākāś ho jāyegā; aur vah to īṣṭa
[mānya] nahīṁ hai. isaliye kālāṇuoṁke atirikta anya sarvameṁ kāyatva nāmakā sāvayavapanā niścit
karanā cāhiye.
--------------------------------------------------------------------------
1. avayavī=avayavavālā; aṁśavālā; aṁśī; jinakee avayav [arthāt] ekase adhik pradeś] hoṁ aise.
2. paryāyakā lakṣaṇ paraspar vyatirek hai. vah lakṣaṇ pradeśoṁmeṁ bhī vyāpta hai, kyoṁki ek pradeś dūsare pradeśarūp na
honese pradeśoṁmeṁ paraspar vyatirek haie; isaliye pradeś bhī paryāy kahalātī hai.
3. niravayav=avayav rahit; aṁś rahit ; niraṁś; ekase adhik pradeś rahita.
4. nirapavād=apavād rahita. [pān̐c astikāyoṁko kāyapanā honemeṁ ek bhī apavād nahīṁ hai, kyoṁki [upacārase]
paramāṇuko bhī śakti–apekṣāse avayav–pradeś haiṁ.]
5. avibhājya=jinake vibhāg na kiye jā sakeṁ aise.