
mahāsattā proktaiva. anyā tu pratiniyatavastuvartinī svarūpāstitvasūcikā‘vāntarasattā. tatra
mahāsattā‘vāntarasattārūpeṇā‘–sattā‘vāntarasattā ca mahāsattārūpeṇā‘sattetyasattā sattāyāḥ. yen
svarūpeṇottpādastattatho–tpādaikalakṣaṇamev, yen svarūpeṇocchedastattathoccheudaikalakṣaṇamev, yen svarūpeṇ
dhrovyaṁ tattathā dhrauvyaikalakṣaṇamev, tat utpadyamānocchidyamānāvatiṣṭhamānānāṁ vastunaḥ svarūpāṇāṁ pratyekaṁ
trailakṣaṇyābhāvādatrilakṣaṇatvaṁḥ trilakṣaṇāyāḥ. ekasya vastunaḥ svarūpasattā nānyasya vastunaḥ svarūpasattā
bhavatītyanekatvamekasyāḥ. pratiniyatapadārthasthitābhirev sattābhiḥ padārthānāṁ pratiniyamo
[uparyukta sapratipakṣapanā spaṣṭa samajhāyā jātā haiḥ–]
sattā dvividh haiḥ mahāsattā aur avāntarasattā . unameṁ sarva padārthasamūhameṁ vyāpta honevālī,
pratiniścit [–ek–ek niścit] vastumeṁ rahenevālī, svarūp–astitvako sūcit karanevālī
avāntarasattā [viśeṣasattā] hai. [1] vahān̐ mahāsattā avāntarasattārūpase asattā haie aur avāntarasattā
mahāsattārūpase asattā hai isaliye sattāko asattā hai [arthāt jo sāmānyaviśeṣātmak sattā
mahāsattārūp honese ‘sattā’ hai vahī avāntarasattārūp bhī honese ‘asattā’ bhī hai]. [2] jis
svarūpase utpād hai usakā [–us svarūpakā] usaprakārase utpād ek hī lakṣaṇ hai, jis
svarūpase vyay haie usakā [–us svarūpakā] usaprakārase vyay ek hī lakṣaṇ hai aur jis svarūpase
dhrauvya hai usakā [–us svarūpakā] usaprakārase dhrauvya ek hī lakṣaṇ hai isaliye vastuke utpanna
hoenevāle, naṣṭa hoenevāle aur dhruv rahanetavāle svarūpoṁmeṁse pratyekako trilakṣaṇakā abhāv honese
trilakṣaṇā [sattā] ko atrilakṣaṇapanā hai. [arthāt jo sāmānyaviśeṣātmak sattā mahāsattārūp honese
‘trilakṣaṇā’ hai vahī yahān̐ kahī huī avāntarasattārūp bhī honese ‘atrilakṣaṇā’ bhī hai]. [3] ek
vastukī svarūpasattā anya vastukī svarūpasattā nahīṁ hai isaliye ek [sattā] ko anekapanā hai.
[arthāt jo sāmānyaviśeṣātmak sattā mahāsattārūp honese ‘ek’ hai vahī yahān̐ kahī huī
avāntarasattārūp bhī honese ‘anek’ bhī hai]. [4] pratiniścit [vyaktigat niścit] padārthameṁ sthit
sattāoṁ dvārā hī padārthoṁkā pratiniścitapanā [–bhinna–bhinna niścit vyaktitva] hotā hai isaliye
sarvapadārthasthit [sattā] ko ekapadārthasthitapanā hai. [arthāt jo sāmānyaviśeṣātmak sattā
mahāsattārūp honese