Panchastikay Sangrah-Hindi (iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 23 of 264
PDF/HTML Page 52 of 293

 

background image
kahānajainaśāstramālā] ṣaḍdravya–paṁcāstikāyavarṇan
[
23
bhavatītyekapadārthasthitatvaṁ sarvapadārtha sthitāyāḥ. pratiniyataikarūpābhirev sattābhiḥ pratiniyataikarūpatvaṁ
vastūnāṁ bhavatītyekarūpatvaṁ saviśvarūpāyāḥ pratiparyāyaniyatābhirev sattābhiḥ
pratiniyataikaparyāyāṇāmānantyaṁ bhavatītyekaparyāy–tvamanantaparyāyāyāḥ. iti sarvamanavadyaṁ
sāmānyaviśeṣaprarūpaṇapravaṇanayadvayāyattatvāttaddeśanāyāḥ.. 8..
-----------------------------------------------------------------------------

‘sarvapadārthasthit’ hai vahī yahān̐ kahī huī avāntarasattārūp bhī honese ‘ekapadārthasthit’ bhī hai.] [5]
pratiniścit ek–ek rūpavālī sattāoṁ dvārā hī vastuoṁkā pratiniścit ek ekarūp hotā hai isaliye
saviśvarūp [sattā] ko ekarūpapanā hai [arthāt jo sāmānyaviśeṣātmak sattā mahāsattārūp honese
‘saviśvarūp’ hai vahī yahān̐ kahī huī avāntarasattārūp bhī honese ‘ekarūp’ bhī hai]. [6] pratyek
paryāyameṁ sthit [vyaktigat bhinna–bhinna] sattāoṁ dvārā hī pratiniśvit ek–ek paryāyoṁkā anantapanā
hotā hai isaliye anaṁtaparyāyamay [sattā] ko ekaparyāyamayapanā hai [arthāt jo sāmānyaviśeṣātmak
sattā mahāsattārūp honese ‘anaṁtaparyāyamay’ hai vahī yahān̐ kahī huī avāntarasattārūp bhī honese
‘ekaparyāyamay’ bhī hai].
isaprakār sab niravadya hai [arthāt ūpar kahā huā sarva svarūp nirdoṣ hai, nirbādh hai, kiṁcit
virodhavālā nahīṁ hai] kyoṁki usakā [–sattāke svarūpakā] kathan sāmānya aur viśeṣake prarūpaṇ kī
or ḍhalate hue do nayoṁke ādhīn hai.

bhāvārthaḥ– sāmānyaviśeṣātmak sattāke do pakṣa haiṁḥ–– ek pakṣa vah mahāsattā aur dūsarā pakṣa
vah avāntarasattā. [1] mahāsattā avāntarasattārūpase asattā haie aur avāntarasattā mahāsattārūpase
asattā haie; isaliye yadi mahāsattāko ‘sattā’ kahe to avāntarasattāko ‘asattā’ kahā jāyagā.
[2] mahāsattā utpād, vyay aur dhrauvya aise tīn lakṣaṇavālī hai isaliye vah ‘trilakṣaṇā’ hai. vastuke
utpanna honevāle svarūpakā utpād hī ek lakṣaṇ hai, naṣṭa honevāle svarūpakā vyay hī ek lakṣaṇ hai
aur dhruv rahanevāle svarūpakā dhrauvya hī ek lakṣaṇ hai isaliye un tīn svarūpoṁmeṁse pratyekakī
avāntarasattā ek hī lakṣaṇavālī honese ‘atrilakṣaṇā’ hai. [3] mahāsattā samasta padārthasamūhameṁ ‘sat,
sat, sat’ aisā samānapanā darśātī hai isaliye ek haie. ek vastukī svarūpasattā anya kisī vastukī
svarūpasattā nahīṁ hai, isaliye jitanī vastuen̐ utanī svarūpasattāen̐; isaliye aisī svarūpasattāen̐ athavā
avāntarasattāen̐ ‘anek’ haiṁ.