kahānajainaśāstramālā] ṣaḍdravya–paṁcāstikāyavarṇan
[
25
atra sattādravyayorarthāntaratvaṁ pratyākhyātam.
dravati gacchati sāmānyarūpeṇ svarūpeṇ vyāpnoti tāṁstān kramabhuvaḥ sahabhuvaśvasadbhāvaparyāyān
svabhāvaviśeṣānityanugatārthayā niruktayā dravyaṁ vyākhyātam. dravyaṁ ca lakṣya–lakṣaṇabhāvādibhyaḥ
kathañcidbhede‘pi vastutaḥ sattāyā apr̥thagbhūtameveti mantavyam. tato yatpūrvaṁ sattvamasattvaṁ
trilakṣaṇatvamatrilakṣaṇatvamekatvamanekatvaṁ sarvapadārthasthitatvamekapadārthasthitatvaṁ viśva–
-----------------------------------------------------------------------------
gāthā 9
anvayārthaḥ– [tān tān sadbhāvaparyāyān] un–un sadbhāvaparyāyoko [yat] jo [dravati]
dravit hotā hai – [gacchati] prāpta hotā hai, [tat] use [dravyaṁ bhaṇanti] [sarvajña] dravya kahate haiṁ
– [sattātaḥ ananyabhūtaṁ tu] jo ki sattāse ananyabhūt hai.
ṭīkāḥ– yahān̐ sattāne aur dravyako arthāntarapanā [bhinnapadārthapanā, anyapadārthapanā] honekā
khaṇḍan kiyā hai.
‘ un–un kramabhāvī aur sahabhāvī sadbhāvaparyāyoṁko arthāt svabhāvaviśeṣoṁko jo 1dravit
hotā hai – prāpta hotā hai – sāmānyarūp svarūpasee vyāpta hotā hai vah dravya hai’ – is prakār
2anugat arthavālī niruktise dravyakī vyākhyā kī gaī. aur yadyapi 3lakṣyalakṣaṇabhāvādik dvārā dravyako
sattāse kathaṁcit bhed hai tathāpi vastutaḥ [paramārthetaḥ] dravya sattāse apr̥thak hī hai aisā mānanā.
isaliye pahale [8vīṁ gāthāmeṁ] sattāko jo satpanā, asatpanā, trilakṣaṇapanā, atrilakṣaṇapanā,
ekapanā,
--------------------------------------------------------------------------
1. śrī jayasenācāryadevakī ṭīkāmeṁ bhī yahān̐kī bhān̐ti hī ‘dravati gacchati’ kā ek artha to ‘dravit hotā hai arthāt
prāpta hotā hai ’ aisā kiyā gayā hai; taduparānta ‘dravati’ arthāt svabhāvaparyāyoṁko dravit hotā hai aur gacchati
arthāt vibhāvaparyāyoṁko prāpta hotā hai ’ aisā dūsarā artha bhī yahān̐ kiyā gayā hai.
2. yahān̐ dravyakī jo nirukti kī gaī hai vah ‘dru’ dhātukā anusaraṇ karate hue [–milate hue] arthavālī haiṁ.
3. sattā lakṣaṇ hai aur dravya lakṣya hai.