Panchastikay Sangrah-Hindi (iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 25 of 264
PDF/HTML Page 54 of 293

 

kahānajainaśāstramālā] ṣaḍdravya–paṁcāstikāyavarṇan

[
25

atra sattādravyayorarthāntaratvaṁ pratyākhyātam. dravati gacchati sāmānyarūpeṇ svarūpeṇ vyāpnoti tāṁstān kramabhuvaḥ sahabhuvaśvasadbhāvaparyāyān svabhāvaviśeṣānityanugatārthayā niruktayā dravyaṁ vyākhyātam. dravyaṁ ca lakṣya–lakṣaṇabhāvādibhyaḥ kathañcidbhede‘pi vastutaḥ sattāyā apr̥thagbhūtameveti mantavyam. tato yatpūrvaṁ sattvamasattvaṁ trilakṣaṇatvamatrilakṣaṇatvamekatvamanekatvaṁ sarvapadārthasthitatvamekapadārthasthitatvaṁ viśva– -----------------------------------------------------------------------------

gāthā 9

anvayārthaḥ– [tān tān sadbhāvaparyāyān] un–un sadbhāvaparyāyoko [yat] jo [dravati] dravit hotā hai – [gacchati] prāpta hotā hai, [tat] use [dravyaṁ bhaṇanti] [sarvajña] dravya kahate haiṁ – [sattātaḥ ananyabhūtaṁ tu] jo ki sattāse ananyabhūt hai.

ṭīkāḥ– yahān̐ sattāne aur dravyako arthāntarapanā [bhinnapadārthapanā, anyapadārthapanā] honekā khaṇḍan kiyā hai.

‘ un–un kramabhāvī aur sahabhāvī sadbhāvaparyāyoṁko arthāt svabhāvaviśeṣoṁko jo 1dravit hotā hai – prāpta hotā hai – sāmānyarūp svarūpasee vyāpta hotā hai vah dravya hai’ – is prakār sattāse kathaṁcit bhed hai tathāpi vastutaḥ [paramārthetaḥ] dravya sattāse apr̥thak hī hai aisā mānanā. isaliye pahale [8vīṁ gāthāmeṁ] sattāko jo satpanā, asatpanā, trilakṣaṇapanā, atrilakṣaṇapanā, ekapanā,

--------------------------------------------------------------------------

2anugat arthavālī niruktise dravyakī vyākhyā kī gaī. aur yadyapi 3lakṣyalakṣaṇabhāvādik dvārā dravyako

1. śrī jayasenācāryadevakī ṭīkāmeṁ bhī yahān̐kī bhān̐ti hī ‘dravati gacchati’ kā ek artha to ‘dravit hotā hai arthāt prāpta hotā hai ’ aisā kiyā gayā hai; taduparānta ‘dravati’ arthāt svabhāvaparyāyoṁko dravit hotā hai aur gacchati
arthāt vibhāvaparyāyoṁko prāpta hotā hai ’ aisā dūsarā artha bhī yahān̐ kiyā gayā hai.

2. yahān̐ dravyakī jo nirukti kī gaī hai vah ‘dru’ dhātukā anusaraṇ karate hue [–milate hue] arthavālī haiṁ.
3. sattā lakṣaṇ hai aur dravya lakṣya hai.