Panchastikay Sangrah-Hindi (iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 45 of 264
PDF/HTML Page 74 of 293

 

kahānajainaśāstramālā] ṣaḍdravya–paṁcāstikāyavarṇan

[
45

jīvasyotpādavyayasaducchedāsadutpādakartr̥tvopapattyupasaṁhāro‘yam. dravyaṁ hi sarvadā‘vinaṣṭānutpannamāmnatam tato jīvadravyasya dravyarūpeṇ nityatvamupanyastam tasyaiv devādiparyāyarūpeṇ prādurbhavato bhāvakartr̥tvamuktaṁ; tasyaiv ca manuṣyādiparyāyarūpeṇ vyayato‘bhāvakartr̥tvamākhyātaṁ; tasyaiv ca sato devādiparyāyasyocchedamārabhamāṇasya bhāvābhāv– kartr̥tvamuditaṁ; tasyaiv cāsataḥ punarmanuṣyādiparyāyasyotpādamārabhamāṇasyābhāvabhāvakartr̥tvamabhihitam sarvamidamanavadyaṁ dravyaparyāyāṇāmanyataraguṇamukhyatven vyākhyānāt tathā hi–yadā jīvaḥ paryāy–guṇatven dravyamukhyatven vivakṣyate tadā notpadyate, na vinaśyati, na ca kramavr̥ttyāvartamānatvāt -----------------------------------------------------------------------------

gāthā 21

anvayārthaḥ– [evam] isaprakār [guṇaparyayaiḥ sahit] guṇaparyāy sahit [jīvaḥ] jīv [saṁsaran] saṁsaraṇ karatā huā [bhāvam] bhāv, [abhāvam] abhāv, [bhāvābhāvam] bhāvābhāv [ca] aur [abhāvabhāvam] abhāvabhāvako [karoti] karatā hai.

ṭīkāḥ– yah, jīv utpād, vyay, sat–vināś aur asat–utpādakā kartr̥tva honekī siddhirūp upasaṁhār hai.

dravya vāstavameṁ sarvadā avinaṣṭa aur anutpanna āgamameṁ kahā hai; isaliye jīvadravyako dravyarūpase nityapanā kahā gayā. [1] devādiparyāyarūpase utpanna hotā hai isaliye usīko [–jīvadravyako hī] bhāvakā [–utpādakā] kartr̥tva kahā gayā hai; [2] manuṣyādiparyāyarūpase nāśako prāpta hotā hai isaliye usīko abhāvakā [–vyayakā] kartr̥tva kahā gayā hai; [3] sat [vidyamān] devādiparyāyakā nāś karatā hai isaliye usīko bhāvābhāvakā [–satke vināśakā] kartr̥tva kahā gayā hai; aur [4] phirase asat [–avidyamān] manuṣyādiparyāyakā utpād karatā hai isaliye usīko abhāvabhāvakā [– asatke utpādakā] kartr̥tva kahā gayā hai.

–yah sab niravadya [nirdoṣ, nirbādh, aviruddha] hai, kyoṁki dravya aur paryāyomeṁse ekakī gauṇatāse aur anyakī mukhyatāse kathan kiyā jātā hai. vah is prakār haiḥ––